BỆNH THỐI CỔ RỄ TRÊN CÂY CON

Bệnh thối cổ rễ trên cây con là một trong những nguyên nhân chính khiến cây non héo rũ, đổ ngã hàng loạt và chết nhanh chóng trong vườn ươm. Nếu không phát hiện và xử lý kịp thời, tỉ lệ thiệt hại có thể lên tới 70%, ảnh hưởng nghiêm trọng đến cả vụ mùa. Trong bài viết này, Tổng KhoZ sẽ hướng dẫn bạn cách nhận biết sớm dấu hiệu, nguyên nhân gây bệnh và biện pháp phòng trị hiệu quả, giúp cây con sinh trưởng khỏe mạnh ngay từ đầu.

1. Bệnh thối cổ rễ trên cây con là gì?

Bệnh thối cổ rễ trên cây con là hiện tượng phần thân gần mặt đất (gọi là cổ rễ) bị thối nhũn, đổi màu và làm cây héo rũ, chết nhanh. Bệnh thường xảy ra ở giai đoạn cây con, khi rễ chưa ổn định và sức đề kháng còn yếu.

Tác nhân gây bệnh chủ yếu là các loại nấm trong đất như Rhizoctonia solani, Pythium spp. hoặc Fusarium spp.. Bệnh phát triển mạnh trong điều kiện đất ẩm, không thoát nước và nhiệt độ cao.

Bệnh có thể khiến cây đổ ngã hàng loạt chỉ sau 1–2 đêm, đặc biệt nguy hiểm trong vườn ươm hoặc khay gieo giống.

2. Nguyên nhân gây bệnh thối cổ rễ trên cây con

Bệnh thối cổ rễ chủ yếu do các loại nấm gây hại trong đất như Rhizoctonia solani, Pythium spp., Fusarium spp. và đôi khi do vi khuẩn tấn công. Những nguyên nhân làm bệnh bùng phát gồm:

– Giá thể, đất gieo ươm không xử lý kỹ, chứa mầm bệnh.

– Tưới nước quá nhiều, gây ẩm liên tục quanh cổ rễ.

– Gieo quá dày, cây thiếu ánh sáng, không thông thoáng.

– Dụng cụ canh tác nhiễm nấm, không vệ sinh sau mỗi lần sử dụng.

– Thời tiết mưa kéo dài, đất úng, không kịp thoát nước.

– Môi trường đất ẩm, nóng, thiếu không khí chính là điều kiện lý tưởng để nấm phát triển và xâm nhập cổ rễ non yếu của cây con.

3. Dấu hiệu nhận biết bệnh thối cổ rễ trên cây con

Việc nhận biết sớm bệnh thối cổ rễ trên cây con giúp bà con kịp thời xử lý, tránh lây lan diện rộng. Dưới đây là các dấu hiệu phổ biến nhất:

3.1. Trên cây con giai đoạn gieo ươm

– Phần cổ rễ bị nhũn mềm, chuyển màu nâu hoặc đen.

– Vùng thân ngay sát mặt đất có thể bị lõm xuống, sẫm màu.

– Lá vẫn xanh nhưng cây héo rũ nhanh, nhất là vào trưa nắng.

– Cây ngã gục hàng loạt, rễ thối đen, có thể có mùi hôi nhẹ.

3.2. Trên cây mới cấy ra ruộng

– Cổ rễ không phát triển, bị lở loét, thối từ gốc lên.

– Cây ngừng sinh trưởng, lá vàng từ dưới lên.

– Sau vài ngày, cây héo toàn bộ và chết.

Bệnh thường xuất hiện rải rác lúc đầu, sau đó lây lan nhanh nếu gặp mưa hoặc tưới nước nhiều.

4. Tác hại của bệnh thối cổ rễ trên cây con

Bệnh thối cổ rễ là một trong những nguyên nhân gây thất bại cao nhất trong giai đoạn gieo trồng cây con. Khi đã nhiễm bệnh, cây hầu như không thể phục hồi, thường chết trong vòng 1–3 ngày.

– Tỉ lệ chết cây con có thể lên tới 50–70%, nhất là trong vườn ươm không che mưa, thoát nước kém.

– Ảnh hưởng lớn đến tỷ lệ sống khi đem cây con ra trồng ngoài ruộng.

– Tăng chi phí sản xuất vì phải gieo lại hoặc cấy dặm nhiều lần.

– Gây mất thời gian, chậm tiến độ xuống giống, ảnh hưởng đến cả mùa vụ sau.

– Phòng bệnh sớm ngay từ khâu gieo trồng là giải pháp hiệu quả nhất.

5. Điều kiện phát triển bệnh thối cổ rễ trên cây con

Bệnh thối cổ rễ phát triển mạnh trong môi trường nóng ẩm, đất bí khí và không thoát nước tốt. Các điều kiện thuận lợi cho nấm gây bệnh bùng phát gồm:

– Độ ẩm đất >85%, đặc biệt khi tưới quá nhiều hoặc mưa dầm kéo dài.

– Nhiệt độ từ 25–30°C, là mức lý tưởng cho nấm như Rhizoctonia và Pythium sinh sôi.

– Giá thể gieo trồng không được xử lý, chứa nhiều mầm bệnh.

– Mật độ gieo dày, vườn ươm thiếu thoáng khí, ánh sáng kém.

– Thiếu bổ sung vi sinh vật có lợi, đất nghèo hữu cơ, mất cân bằng sinh học.

Kiểm soát tốt các yếu tố trên là cách hiệu quả để ngăn ngừa bệnh xuất hiện ngay từ đầu vụ.

6. Biện pháp phòng ngừa bệnh thối cổ rễ trên cây con

Để phòng ngừa bệnh thối cổ rễ, bà con cần kết hợp đồng bộ các biện pháp từ khâu xử lý đất, chăm sóc đến dinh dưỡng. Dưới đây là 3 hướng xử lý hiệu quả:

6.1. Biện pháp canh tác

– Xử lý giá thể, đất trước khi gieo bằng vôi bột hoặc phơi nắng 5–7 ngày để tiêu diệt nấm bệnh.

– Gieo hạt mật độ hợp lý, không quá dày để cây thông thoáng, hạn chế ẩm đọng quanh cổ rễ.

– Làm luống cao, có rãnh thoát nước tốt, tránh đọng nước sau mưa.

– Tưới nước vừa đủ, không tưới đẫm buổi chiều hoặc những ngày mưa âm u.

– Dụng cụ làm đất, khay gieo phải được sát trùng kỹ trước mỗi vụ trồng.

6.2. Biện pháp sinh học

– Sử dụng chế phẩm sinh học giúp tạo hệ vi sinh vật có lợi, đối kháng nấm gây bệnh trong đất.

– Trộn chế phẩm Trichoderma vào giá thể hoặc đất trước khi gieo.

--> Trichoderma giúp phân hủy chất hữu cơ, kháng lại nấm Rhizoctonia, Pythium cực hiệu quả.

– Sử dụng Bacillus subtilis hoặc các sản phẩm dạng rắc gốc để bảo vệ cổ rễ ngay từ đầu.

Gợi ý từ Tổng KhoZ:

– SATAKA 113 ROOTER-Z: kích rễ, tăng đề kháng, hỗ trợ phục hồi vùng cổ rễ.

– SATAKA 117 ORGANIC ZN-B: bổ sung Zn – Bo, tăng cường sức khỏe mô rễ, hạn chế thối nhũn.

– SATAKA 112 VITAMIN-Z: tăng khả năng hấp thu phân bón, hỗ trợ cây con phát triển ổn địnhSẢN PHẨM TỔNG KHOZ.

* Ưu điểm: An toàn, không tồn dư, thích hợp cho rau màu, cây ăn trái non, cây giống hoa kiểng.

6.3 Biện pháp hóa học (khi cần thiết)

Chỉ nên dùng khi bệnh xuất hiện rải rác hoặc trong điều kiện cực kỳ ẩm:

– Thuốc xử lý hạt giống, giá thể: Metalaxyl, Mancozeb, Captan.

– Thuốc phun phòng ngừa: Copper Oxychloride, Fosetyl-Al, Propineb.

Cách dùng:

– Phun sương lên mặt luống sau gieo hạt.

– Lặp lại sau 5–7 ngày nếu độ ẩm cao kéo dài.

– Không lạm dụng thuốc hóa học trên cây non nhỏ – dễ gây ngộ độc rễ.

7. Quy trình xử lý khi cây con đã nhiễm bệnh

Khi phát hiện cây con bị thối cổ rễ, cần xử lý ngay theo các bước sau:

– Nhổ bỏ toàn bộ cây bệnh, cả rễ và phần đất xung quanh, mang đi tiêu hủy xa khu vực gieo trồng.

– Rắc vôi bột hoặc phun thuốc nấm (Copper Oxychloride, Metalaxyl) lên vùng đất bị bệnh để khử nấm.

– Giảm tưới nước, giữ đất mặt khô thoáng trong 1–2 ngày.

– Bổ sung chế phẩm sinh học hoặc phân hữu cơ chứa vi sinh để phục hồi hệ rễ và cân bằng đất.

– Kiểm tra lại toàn bộ luống gieo, nếu ẩm quá phải cải thiện thoát nước ngay.

Bệnh thối cổ rễ trên cây con là mối nguy lớn trong giai đoạn ươm giống và sau khi trồng ra ruộng. Một khi đã phát bệnh, cây rất khó cứu chữa và dễ chết hàng loạt. Vì vậy, phòng bệnh ngay từ đầu luôn hiệu quả và tiết kiệm nhất.

LIÊN HỆ TƯ VẤN MIỄN PHÍ

TỔNG KHOZ – PHÂN BÓN CHÍNH HÃNG, GIÁ RẺ
Địa chỉ: 246 Nguyễn Kim Cương, Tân Thạnh Đông, Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh
Hotline Kinh Doanh: 0856.77.66.99 – Hotline Kỹ Thuật: 085555.99.44
Trang web: Tổng KhoZ
Email: tongkhoz@gmail.com
Facebook: Tổng KhoZ