NẤM PHYTOPHTHORA GÂY HẠI RỄ CÂY TRỒNG

Nấm Phytophthora gây hại rễ cây trồng là “kẻ thù thầm lặng” cực kỳ nguy hiểm. Loại nấm này có thể khiến rễ cây bị thối rữa, cây vàng lá, giảm năng suất nghiêm trọng – thậm chí chết hàng loạt chỉ sau vài ngày nếu không xử lý kịp thời. Bài viết này, cùng Tổng KhoZ tìm hiểu chi tiết về nấm bệnh hại này nhé.

1. Nấm Phytophthora Là Gì?

Phytophthora là một chi nấm thuộc nhóm nấm giả (Oomycetes), khác biệt với nấm thông thường vì cấu trúc di truyền gần với tảo. Loài nấm này tấn công bằng cách chui vào rễ cây, phá hủy mô dẫn nước, gây thối rễ và làm cây chết dần. Cái tên “Phytophthora” bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp – nghĩa là “kẻ phá hoại cây xanh”.

Loại nấm này thường sinh trưởng mạnh trong điều kiện ẩm ướt, đất bí, thoát nước kém. Khi gặp điều kiện thuận lợi, chúng sinh sôi nhanh chóng bằng bào tử di động – di chuyển theo nước và lây lan theo diện rộng.

2. Loại Cây Trồng Nào Dễ Bị Gây Hại?

Phytophthora có thể gây bệnh trên hơn 100 loài cây trồng, phổ biến nhất gồm:

– Sầu riêng, cam, bưởi, xoài, mít, nhãn: gây thối rễ, thối trái, nứt thân, chảy nhựa.

– Cà phê, hồ tiêu, ca cao: gây vàng lá, chết chậm, thối cổ rễ.

– Rau màu như cà chua, dưa hấu, bí đỏ, ớt: gây mốc sương, úng gốc, chết cây con.

Khi đã xâm nhập vào vùng rễ, Phytophthora gần như không thể tiêu diệt hoàn toàn bằng phương pháp đơn lẻ.

3. Các Dạng Bệnh Do Nấm Phytophthora Gây Ra Trên Cây Trồng

3.1. Bệnh Vàng Lá – Thối Rễ

Bệnh do nấm Phytophthora spp. gây ra, tấn công vào phần rễ non. Nấm làm vỏ rễ hoại tử, dễ bong tróc khỏi lõi rễ. Rễ thường có mùi thối đặc trưng. Khi rễ bị tổn thương, cây mất khả năng hút nước và dinh dưỡng. Kết quả là lá bắt đầu vàng, héo và rụng dần. Lá già thường rụng trước, sau đó là lá non. Ngoài ra, tuyến trùng hại rễ còn tạo điều kiện thuận lợi cho nấm xâm nhập sâu hơn. Một khi mạch dẫn bị tắc nghẽn, cây suy kiệt và có thể chết dần từ dưới lên.

3.2. Bệnh Nứt Thân – Chảy Nhựa

Bệnh thường xuất hiện ở thân chính, rễ cái và cành gần mặt đất. Tác nhân chính là nấm Phytophthora palmivora. Bào tử sống trong môi trường ẩm ướt quanh gốc, mương tưới, hoặc theo dòng nước lan ra. Mầm bệnh cũng có thể lây qua dụng cụ làm vườn, mưa, côn trùng hoặc giày dép.

Ban đầu, thân cây xuất hiện các đốm nâu ướt, có dịch chảy ra. Khi bệnh nặng, vết bệnh nứt rộng, chảy nhựa nâu đỏ liên tục. Dưới lớp vỏ bị bệnh, mô gỗ đổi màu hồng nhạt đến nâu tím. Bó mạch bị thâm đen, dẫn đến cây rụng lá, khô cành và suy kiệt dần. Nếu không xử lý kịp thời, cây có thể chết trong vài tuần.

3.3. Bệnh Thối Trái

Nguyên nhân là nấm Phytophthora palmivora, thường gây hại ở phần đít, hông hoặc gần cuống trái. Biểu hiện đầu tiên là đốm nhỏ màu sậm, hơi lõm nhẹ. Sau đó, vết bệnh lan rộng, chuyển thành màu đen xám.

Thịt trái nhanh chóng bị nhũn, có mùi tanh và chua lẫn nhau. Trong điều kiện ẩm cao, trái sẽ bị thối hoàn toàn. Trên bề mặt trái thường xuất hiện lớp sợi nấm trắng mịn bao phủ. Đây là giai đoạn lây lan cực mạnh ra trái lân cận hoặc xuống đất.

3.4. Loét Sọc Mặt Cạo Trên Cây Cao Su

Tác nhân gây bệnh là Phytophthora palmivora. Bệnh khởi đầu bằng những sọc nhỏ, nâu nhạt, hơi lõm dọc theo đường cạo mủ. Ban đầu khó nhận biết do vết bệnh không rõ ràng.

Về sau, các sọc bệnh liên kết lại thành mảng lớn, vỏ cây bị nhũn và có mủ chảy ra. Mùi hôi đặc trưng lan ra từ vết bệnh. Tượng tầng bên dưới bị hủy hoại, để lộ phần gỗ. Khi nặng, bệnh phá hủy toàn bộ mặt cạo, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản lượng mủ. Khu vực bị tổn thương khó hồi phục và ảnh hưởng đến việc khai thác lâu dài.

3.5. Bệnh Cháy Lá – Khô Đọt Trên Họ Bầu Bí

Tác nhân là Phytophthora sp., thường phát sinh trong mùa mưa trên ruộng trũng hoặc ngập úng. Bệnh gây hại ở lá, gốc thân và trái non.

Trên lá, vết bệnh thường bắt đầu từ mép, lan vào giữa lá. Vùng bệnh như bị úng nước, sau đó chuyển sang đen và nhũn. Trái non bị đen, thối mềm và rụng sớm. Ở cổ thân, mô chuyển màu nâu đen, mất màu, bị úng nước rồi lan xuống cả hệ rễ. Khi rễ thối hoàn toàn, cây chết nhanh chóng. Nếu không cải thiện thoát nước, bệnh sẽ lan nhanh cả ruộng.

3.6. Bệnh Mốc Sương (Héo Muộn) Trên Cà Chua, Khoai Tây

Do nấm Phytophthora infestans gây ra, bùng phát mạnh khi trời mưa ẩm và mát. Bệnh thường khởi phát ở chóp lá hoặc mép lá. Lúc đầu là vết xanh nhạt, sau đó chuyển nâu đen. Viền vết bệnh có lớp phấn trắng như sương – là bào tử nấm.

Nếu bệnh lây lan đến thân, cành sẽ có vết thâm đen kéo dài. Thân mềm, dễ gãy hoặc gục xuống đất. Củ khoai tây cũng bị nhiễm. Vỏ ngoài có vết nâu xám, ruột củ bị ăn sâu thành từng mảng đen. Dễ nhầm với các loại thối củ khác nếu không cắt ngang kiểm tra kỹ.

4. Cơ Chế Phát Triển Của Nấm

Phytophthora phát triển mạnh trong môi trường:

– Đất ẩm, thoát nước kém, mưa kéo dài, tưới quá nhiều.

– pH thấp, thiếu chất hữu cơ và vi sinh vật đối kháng.

– Tàn dư cây bệnh chưa phân hủy, tạo nguồn bệnh lưu cữu.

– Nhiệt độ từ 22–30°C, ẩm độ không khí > 80%.

Nấm lây lan qua nước, công cụ làm đất, đất bám rễ, thậm chí theo giày dép và gió.

5. Cách Phòng Trừ Nấm Phytophthora Hiệu Quả

Phòng bệnh cần thực hiện sớm, trước khi có triệu chứng. Dưới đây là giải pháp toàn diện:

5.1. Cải tạo đất – xử lý nền

– Nâng cao luống, tạo rãnh thoát nước quanh gốc.

– Rải vôi nông nghiệp định kỳ để nâng pH, ức chế mầm bệnh.

– Sử dụng phân hữu cơ vi sinh để cải thiện hệ vi sinh đất.

5.2. Sử dụng phân bón tăng sức đề kháng

Một số sản phẩm phù hợp gồm:

– SATAKA – ROOTER-Z: kích rễ mạnh, phục hồi hệ thống rễ sau khi bị tổn thương.

– SATAKA – VITAMIN-Z: bổ sung chất hữu cơ, tăng khả năng hấp thu dinh dưỡng.

– SATAKA – CASIBO-Z: giúp cây phục hồi nhanh, chống sốc và chống thối rễ.

5.3. Vệ sinh vườn và luân canh

– Dọn sạch cỏ, lá mục, cây bệnh chết, không để mầm bệnh tồn dư.

– Luân canh cây khác họ, giúp ngắt vòng đời nấm bệnh trong đất.

5.6. Dùng hoạt chất đặc trị đúng lúc

Một số hoạt chất hiệu quả gồm:

– Metalaxyl, Propamocarb, Dimethomorph, Fosetyl-Aluminium.

– Nên phối hợp thêm Mancozeb để tăng phổ phòng trị.

– Luân phiên hoạt chất giữa các vụ, không lạm dụng một loại duy nhất.

*Lưu ý: Phun thuốc khi có dấu hiệu sớm, vào sáng sớm hoặc chiều mát, không phun lúc sắp mưa.

6. Tại Sao Cần Xử Lý Phytophthora Ngay Từ Đầu?

Nếu để bệnh phát triển:

– Rễ bị hư, cây không còn khả năng hấp thu nước và dinh dưỡng.

– Bệnh lan từ rễ lên thân, rồi ra trái và lan sang cây bên cạnh.

– Khả năng hồi phục gần như bằng 0 nếu phát hiện muộn.

– Thiệt hại nặng, mất trắng vườn, phải trồng lại từ đầu.

Vì vậy, phòng hơn chống, hãy luôn chủ động kiểm tra đất, rễ, gốc cây định kỳ 2 tuần/lần.

Nấm Phytophthora gây hại rễ cây trồng là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến chết cây hàng loạt, mất năng suất và thiệt hại kinh tế nghiêm trọng. Với đặc điểm phát triển âm thầm và lây lan mạnh, chỉ những nhà vườn chủ động phòng ngừa – chăm sóc từ gốc rễ – mới có thể kiểm soát tốt loại nấm nguy hiểm này.

LIÊN HỆ TƯ VẤN MIỄN PHÍ

TỔNG KHOZ – PHÂN BÓN CHÍNH HÃNG, GIÁ RẺ
Địa chỉ: 246 Nguyễn Kim Cương, Tân Thạnh Đông, Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh
Hotline Kinh Doanh: 0856.77.66.99 – Hotline Kỹ Thuật: 085555.99.44
Trang web: Tổng KhoZ
Email: tongkhoz@gmail.com
Facebook: Tổng KhoZ