BỆNH ĐẠO ÔN HẠI LÚA – NGUYÊN NHÂN VÀ CÁCH PHÒNG TRỪ

Bệnh đạo ôn trên lúa là một trong những bệnh hại nguy hiểm nhất ở cây lúa tại Việt Nam và nhiều quốc gia trên thế giới. Bệnh có thể xuất hiện ở nhiều giai đoạn sinh trưởng của lúa, lây lan nhanh và gây thiệt hại lớn đến năng suất. Việc nhận diện bệnh sớm và áp dụng các biện pháp phòng trừ hiệu quả sẽ giúp nông dân hạn chế tối đa thiệt hại. Bài viết này, cùng Tổng KhoZ tìm hiểu về căn bệnh hại này nhé.

1. Bệnh đạo ôn trên lúa là gì?

Bệnh đạo ôn (hay còn gọi là bệnh cháy lá) do nấm Pyricularia oryzae (còn gọi là Magnaporthe oryzae) gây ra. Nấm phát triển nhờ vào điều kiện ẩm ướt, nhiệt độ từ 25-28°C, đặc biệt trong mùa mưa, khi ruộng rậm và không thoát nước tốt. Bào tử nấm lây lan nhờ gió, nước tưới, mưa tạt hoặc các hoạt động canh tác, vì vậy tốc độ phát tán của bệnh rất nhanh nếu không kiểm soát kịp thời.

2. Triệu chứng nhận biết

Bệnh đạo ôn trên lúa gồm 3 dạng chính:

2.1. Đạo ôn lá

– Vết bệnh ban đầu là những đốm nhỏ, hình mắt ớt, có rìa nâu đỏ và tâm xám.

– Vết bệnh lan rộng, kết hợp lại thành mảng lớn khiến lá cháy, khô, gãy rụng.

– Lá bị cháy nhiều sẽ ảnh hưởng đến khả năng quang hợp, làm cây yếu và chậm phát triển.

2.2. Đạo ôn cổ bông

– Giai đoạn trổ bông hoặc chín sáp dễ xuất hiện vết bệnh.

– Vết bệnh bao quanh cổ bông, làm nghẽn mạch dẫn, bông không trổ hoặc lép toàn bộ.

– Gây thiệt hại trực tiếp đến năng suất nếu không xử lý kịp thời.

2.3. Đạo ôn đòng dài (cổ gié)

– Gây ra vết nâu sẫm kéo dài dọc theo cổ gié hoặc thân lúa.

– Làm gián đoạn dòng dinh dưỡng lên bông, dẫn đến lép hạt hàng loạt.

– Khó phát hiện bằng mắt thường ở giai đoạn đầu nếu không kiểm tra kỹ.

3. Tác hại của bệnh đạo ôn

– Giảm năng suất từ 20-70% tùy mức độ nhiễm và thời điểm xuất hiện.

– Làm chất lượng hạt gạo giảm sút nghiêm trọng do hạt lép, khô, nhỏ.

– Gây thiệt hại kinh tế do chi phí tăng cao để phòng và chữa bệnh.

– Làm mất cân bằng hệ sinh thái ruộng nếu phải sử dụng hóa chất mạnh.

– Làm giảm hiệu quả đầu tư canh tác do lúa không cho thu hoạch như mong đợi.

4. Giải pháp phòng ngừa và điều trị

4.1. Biện pháp canh tác

– Sử dụng giống kháng đạo ôn (VD: OM4900, OM6976, IR50404).

– Gieo sạ đúng lịch thời vụ, tránh quá dày để giảm độ ẩm và tạo độ thông thoáng.

– Áp dụng kỹ thuật luân canh cây trồng nhằm cắt mầm bệnh trong đất.

– Cắt nước định kỳ, không để ruộng úng trong giai đoạn mẫn cảm với nấm.

– Không gieo sạ liên tục nhiều vụ lúa liền nhau trên cùng chân ruộng.

4.2. Biện pháp hóa học

– Sử dụng các loại thuốc chứa hoạt chất Tricyclazole, Isoprothiolane, Azoxystrobin, Difenoconazole…

– Phun thuốc vào lúc sáng sớm hoặc chiều mát để tránh bay hơi nhanh.

– Ưu tiên phun dạng sương mịn để thuốc bám đều trên lá.

– Nên kết hợp các loại thuốc có phổ rộng để tăng hiệu quả phòng trị.

– Không nên lạm dụng thuốc hóa học quá nhiều để tránh kháng thuốc và ô nhiễm môi trường.

4.3. Biện pháp sinh học

– Sử dụng các chế phẩm sinh học chứa nấm đối kháng Trichoderma hoặc vi khuẩn Bacillus subtilis.

– Tăng cường bón phân hữu cơ hoai mục giúp cải tạo đất và tăng sức đề kháng.

– Kết hợp trồng xen các cây có khả năng hỗ trợ sinh học cho môi trường như cúc, đậu xanh.

– Duy trì thảm cỏ hoặc cây phủ đất giúp hạn chế bào tử nấm lan rộng theo gió và nước.

5. Kinh nghiệm thực tế từ nông dân

– Anh Nam (Vĩnh Long) chia sẻ: “Tôi luôn gieo sạ cách nhau 7-10 ngày giữa các thửa ruộng, nhờ vậy giảm được rất nhiều bệnh đạo ôn trong mùa mưa.”

– Chị Hương (An Giang) cho biết: “Tôi áp dụng nấm Trichoderma bón vào đầu vụ, kết hợp phun thuốc đúng lúc, nên ruộng nhà luôn sạch bệnh.”

– Ngoài ra, nhiều hộ gia đình ở Đồng Tháp cũng thực hiện mô hình quản lý dịch hại tổng hợp (IPM), kết hợp cả kỹ thuật, sinh học và hóa học trong sản xuất, nhờ đó năng suất ổn định mà không phụ thuộc vào thuốc hóa học.

6. Khuyến nghị cho nông dân

– Thường xuyên kiểm tra ruộng lúa từ giai đoạn mạ đến chín để phát hiện sớm bệnh.

– Ghi nhật ký canh tác, thời điểm phun thuốc và tình trạng bệnh để có kế hoạch phòng ngừa chính xác hơn trong vụ sau.

– Tham gia tập huấn kỹ thuật phòng trị bệnh đạo ôn từ trạm khuyến nông hoặc chuyên gia.

– Ưu tiên sản phẩm sinh học, an toàn với cây trồng, môi trường và sức khỏe người tiêu dùng.

Bệnh đạo ôn hại lúa là mối đe dọa nghiêm trọng đối với sản xuất nông nghiệp. Tuy nhiên, nếu được phát hiện sớm và xử lý đúng cách, nông dân hoàn toàn có thể kiểm soát và giữ vững năng suất. Kết hợp linh hoạt giữa các biện pháp canh tác, sinh học và hóa học sẽ mang lại hiệu quả bền vững cho vụ mùa. Quan trọng nhất, người trồng cần có kiến thức, cập nhật thường xuyên và chủ động trong mọi tình huống để luôn giữ vững một vụ mùa bội thu.

LIÊN HỆ TƯ VẤN MIỄN PHÍ

TỔNG KHOZ – PHÂN BÓN CHÍNH HÃNG, GIÁ RẺ
Địa chỉ: 246 Nguyễn Kim Cương, Tân Thạnh Đông, Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh
Hotline Kinh Doanh: 0856.77.66.99 – Hotline Kỹ Thuật: 085555.99.44
Trang web: Tổng KhoZ
Email: tongkhoz@gmail.com
Facebook: Tổng KhoZ