Rệp sáp là dịch hại nguy hiểm, thường gây hại nặng trên vườn sầu riêng. Chúng bám vào rễ, thân, lá và trái để hút nhựa, làm cây suy yếu nhanh. Rệp còn tiết mật ngọt, tạo điều kiện cho nấm bồ hóng và kiến phát triển, khiến cây càng dễ mất sức. Bài viết này, Tổng Kho Z sẽ giúp bà con nhận biết, phòng ngừa và xử lý rệp sáp hiệu quả để bảo vệ năng suất.
1. Rệp sáp hại sầu riêng là gì?
Trên cây sầu riêng, có nhiều loài rệp sáp gây hại, trong đó phổ biến nhất là hai loài thuộc chi Planococcus và Pseudococcus, thuộc Họ Pseudococcidae, Bộ Hemiptera.
Rệp sáp thường tập trung gây hại nhiều nhất ở khu vực trái, đặc biệt là tại cuống trái non hoặc kẽ giữa các gai trên trái lớn. Chúng bám vào bề mặt và chích hút chất dinh dưỡng. Nếu rệp xuất hiện sớm và với mật độ cao khi trái còn nhỏ, trái có thể bị biến dạng, phát triển bất thường hoặc rụng non. Đối với trái lớn, rệp khiến trái phát triển kém, dễ bị sượng và giảm chất lượng.
2. Đặc điểm sinh học và vòng đời của rệp sáp
Rệp sáp có thân mềm, phủ lớp sáp trắng giúp chống khô và bảo vệ. Chúng bám chắc trên rễ, thân, cành, lá và trái non để hút nhựa. Rệp sinh sản nhanh, có thể đẻ trứng hoặc sinh con trực tiếp tùy loài.
Vòng đời rệp sáp gồm ba giai đoạn chính:
Trứng: Thường bám trên rễ, lá hoặc kẽ nứt của vỏ cây.
Rệp non: Hút nhựa mạnh, di chuyển nhanh, dễ lây lan trong vườn.
Rệp trưởng thành: Sinh sản liên tục, tạo đàn đông nếu không kiểm soát.
Chu kỳ sống thường kéo dài từ 3–6 tuần tùy điều kiện. Trong mùa khô hoặc vườn rậm, mật số rệp tăng rất nhanh. Nếu không xử lý, rệp dễ bùng phát thành dịch hại nghiêm trọng.
3. Đặc điểm gây hại
Trên thân, cành và lá:
– Xuất hiện các mảng trắng như bông do lớp sáp.
– Lá vàng, chậm phát triển, dễ rụng sớm khi mật số cao.
– Mật ngọt từ rệp thu hút kiến, làm nấm bồ hóng phát triển.
Trên rễ và trái:
– Rệp bám vào rễ làm cây kém hấp thu dinh dưỡng.
– Trái bị rệp tấn công có vết trắng, biến dạng, chậm lớn.
– Trái dễ bị phủ nấm đen, giảm giá trị thương phẩm.
Tác động chung với cây sầu riêng:
– Cây suy yếu, giảm khả năng quang hợp và ra hoa.
– Năng suất và chất lượng trái giảm mạnh nếu không xử lý.
– Vườn bị hại nặng dễ mất mùa, chi phí xử lý tăng cao.
Quan sát kỹ thân, lá, rễ và trái để phát hiện rệp sớm. Phát hiện sớm giúp xử lý hiệu quả, tránh lây lan diện rộng.
4. Nguyên nhân và điều kiện rệp sáp phát triển
– Thời tiết khô và nóng: Rệp dễ phát triển, sinh sản nhanh
– Vườn rậm rạp, nhiều cỏ dại: Cung cấp nơi trú ẩn và ký chủ phụ.
– Cây yếu, nhiều lá non: Dễ bị rệp tấn công mạnh.
– Bón nhiều đạm, dinh dưỡng mất cân đối: Tạo điều kiện cho rệp sinh sôi.
– Kiến bảo vệ rệp: Kiến ăn mật ngọt và bảo vệ rệp khỏi thiên địch.
– t kiểm tra và vệ sinh vườn: Rệp khó bị phát hiện sớm.
– Không áp dụng IPM: Rệp dễ bùng phát và lan rộng.
5. Các biện pháp phòng ngừa tổng hợp (IPM)
Để hạn chế rệp sáp, bà con nên kết hợp nhiều biện pháp quản lý:
Vệ sinh và quản lý vườn
– Tỉa cành, dọn cỏ, giữ tán cây thông thoáng.
– Loại bỏ cây ký chủ phụ và cành lá bị hại nặng.
Bón phân cân đối
– Hạn chế đạm, tăng kali, canxi và trung vi lượng.
– Giúp cây khỏe, lá dày cứng, khó bị rệp tấn công.
Kiểm soát kiến trong vườn
– Kiến bảo vệ rệp, nên dùng bẫy hoặc chế phẩm sinh học để hạn chế.
– Cắt đứt mối liên kết giữa rệp và kiến giúp dễ kiểm soát.
Duy trì thiên địch
– Bảo vệ bọ rùa, ong ký sinh và nấm tự nhiên.
– Hạn chế lạm dụng thuốc trừ sâu phổ rộng.
Theo dõi vườn định kỳ
– Kiểm tra lá, thân, rễ và trái hàng tuần, nhất là mùa khô.
– Xử lý sớm khi phát hiện rệp để tránh bùng phát diện rộng.
6. Biện pháp xử lý khi rệp sáp bùng phát
Khi mật số rệp cao, cần xử lý kịp thời để tránh thiệt hại nặng:
Cơ học và vệ sinh vườn
– Cắt bỏ cành, lá, trái bị rệp bám dày.
– Rửa thân và lá bằng nước áp lực mạnh hoặc dung dịch xà phòng loãng.
– Dọn sạch cỏ và ký chủ phụ quanh gốc.
Biện pháp sinh học
– Phun nấm xanh (Metarhizium anisopliae) hoặc nấm trắng (Beauveria bassiana).
– Kết hợp dầu khoáng để làm tan lớp sáp, tăng hiệu quả diệt rệp.
Phun thuốc hóa học khi cần
– Phun sáng sớm hoặc chiều mát, phun kỹ thân, lá và mặt dưới lá.
– Luân phiên hoạt chất để tránh rệp kháng thuốc.
– Các hoạt chất hiệu quả: Imidacloprid, Dinotefuran, Chlorpyrifos, Buprofezin.
7. Lịch kiểm tra và phun phòng
Kiểm tra định kỳ:
– Ít nhất 1 lần/tuần trong mùa khô hoặc lúc cây ra đọt, hoa, trái non.
– Quan sát thân, rễ, mặt dưới lá và trái để phát hiện rệp sớm.
Phun phòng và xử lý:
– Ưu tiên dùng dầu khoáng hoặc chế phẩm sinh học khi mật số thấp.
– Phun thuốc hóa học khi rệp lan rộng, phun kỹ các vị trí rệp tập trung.
Luân phiên hoạt chất:
– Xen kẽ các nhóm như Imidacloprid, Dinotefuran, Chlorpyrifos, Buprofezin.
– Giúp giảm nguy cơ kháng thuốc và bảo vệ thiên địch.
Kết hợp chăm sóc cây:
– Bón cân đối kali, canxi và vi lượng để cây khỏe hơn.
– Cây khỏe sẽ ít bị rệp tấn công và phục hồi nhanh hơn.
Rệp sáp là dịch hại nguy hiểm, có thể làm cây sầu riêng suy yếu và giảm năng suất. Kiểm tra vườn định kỳ và xử lý sớm là cách giảm thiệt hại hiệu quả. Kết hợp vệ sinh vườn, biện pháp sinh học và luân phiên thuốc khi mật số cao. Quản lý tốt giúp vườn khỏe mạnh, trái đẹp và mùa vụ ổn định hơn.
LIÊN HỆ TƯ VẤN MIỄN PHÍ
TỔNG KHOZ – PHÂN BÓN CHÍNH HÃNG, GIÁ RẺ
Địa chỉ: 246 Nguyễn Kim Cương, Tân Thạnh Đông, Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh
Hotline Kinh Doanh: 0856.77.66.99 – Hotline Kỹ Thuật: 085555.99.44
Trang web: Tổng KhoZ
Email: tongkhoz@gmail.com
Facebook: Tổng KhoZ
