Rầy chổng cánh hại chanh là tác nhân truyền bệnh vàng lá gân xanh (HLB) cực kỳ nguy hiểm, có thể khiến vườn chanh suy kiệt nhanh chóng nếu không kiểm soát kịp thời. Loài rầy nhỏ này thường xuất hiện âm thầm, gây hại mạnh trên đọt non và lây lan bệnh qua nước bọt khi chích hút. Bài viết do Tổng Kho Z tổng hợp sẽ giúp bà con nhận biết chính xác rầy chổng cánh, hiểu được vòng đời và cách phòng trị hiệu quả – chủ động bảo vệ vườn chanh khỏe mạnh, lâu bền.
1. Đặc điểm của loài rầy chổng cánh hại cây chanh
Rầy chổng cánh có vòng đời gồm 3 giai đoạn chính: trứng – ấu trùng – trưởng thành. Mỗi giai đoạn đều để lại dấu hiệu dễ nhận biết trên vườn cây.
Trứng
– Trứng có màu vàng nhạt, hình bầu dục, một đầu nhọn.
– Kích thước rất nhỏ, khoảng 0,3mm, khó thấy bằng mắt thường.
– Thường được đẻ dính thành cụm ở ngọn chồi, mặt dưới lá non.
Ấu trùng
– Hình bầu dục, dẹp, màu xanh lục pha vàng.
– Có 2 mầm cánh nhỏ ở hai bên.
– Di chuyển chậm, thường bám tụ dưới lá non hoặc mặt chồi.
Rầy trưởng thành
– Cơ thể nhỏ, dài khoảng 2,5–3mm, màu nâu xám.
– Cánh dài, xếp chéo hình mái nhà, có vệt trắng kéo dài đến chóp cánh.
– Khi đậu, rầy chổng bụng lên cao hơn đầu, là đặc điểm nhận biết đặc trưng nhất.
2. Biểu hiện của rầy chổng cánh trên cây chanh
Rầy chổng cánh gây hại chủ yếu vào mùa mưa – lúc cây chanh đang ra đọt non, chồi non phát triển mạnh. Cả ấu trùng và trưởng thành đều chích hút, để lại nhiều biểu hiện dễ nhận biết:
Tập tính gây hại
– Rầy thường tập trung thành từng cụm ở chồi non và lá non.
– Ấu trùng tiết sáp trắng, phủ quanh khu vực sinh sống dưới lá.
– Chúng hút nhựa cây, gây biến dạng lá, chồi và trái non.
Biểu hiện dễ nhận biết
– Lá non cong vẹo, xoăn lại hoặc kém phát triển.
– Chồi non héo nhẹ, cứng lại, thậm chí khô gãy.
– Trái non biến dạng, dễ rụng sớm, giảm năng suất rõ rệt.
– Nếu bị nặng, cây suy yếu, ngừng sinh trưởng hoặc ra hoa kém.
3. Tác hại của rầy chổng cánh đối với cây chanh
Rầy chổng cánh không chỉ gây hại trực tiếp mà còn là môi giới lây lan bệnh vàng lá gân xanh (HLB) – một trong những bệnh hại nghiêm trọng nhất trên cây chanh.
Ảnh hưởng đến khả năng quang hợp
– Rầy chích hút lá non, chồi non, làm lá cong queo, biến dạng.
– Lá không thực hiện được chức năng quang hợp bình thường.
– Cây bị suy yếu, chậm lớn, giảm phát triển tán lá.
Làm giảm giá trị nông sản
– Khi rầy gây hại trên trái, quả bị biến dạng, nhỏ, khó tiêu thụ.
– Trái không đạt chuẩn thương phẩm, ảnh hưởng đến đầu ra và giá bán.
– Thiệt hại kinh tế tăng cao nếu xảy ra gần thu hoạch.
Làm cây dễ nhiễm nấm bồ hóng
– Rầy tiết ra chất mật ngọt → thu hút nấm bồ hóng phát triển.
– Mặt lá bị phủ đen, giảm khả năng quang hợp, khiến cây suy kiệt thêm.
Lây truyền bệnh vàng lá gân xanh (HLB)
– Đây là tác hại nghiêm trọng nhất.
– Rầy truyền vi khuẩn Candidatus Liberibacter qua vết chích hút.
– Lá chuyển vàng từng mảng, gân lá vẫn xanh, cây suy kiệt nhanh.
– Không có thuốc trị HLB, nhiều vườn chanh buộc phải phá bỏ khi nhiễm bệnh.
4. Biện pháp phòng trị tổng hợp rầy chổng cánh hại chanh
4.1. Biện pháp canh tác
– Tỉa cành thường xuyên, tạo tán thoáng giúp hạn chế nơi cư trú của rầy.
– Bón phân cân đối, đặc biệt không thừa đạm – tránh cây ra đọt non ồ ạt.
– Hạn chế tưới thừa nước vào mùa mưa – tạo môi trường khô ráo cho vườn.
– Cắt bỏ, tiêu hủy chồi non bị hại, tránh để rầy sinh sản và phát tán.
– Trồng cây chắn gió hoặc cách ly vườn mới trồng khỏi vườn đang nhiễm bệnh.
4.2. Biện pháp sinh học
– Bảo vệ thiên địch như bọ rùa, ong ký sinh Tamarixia radiata (ký sinh ấu trùng rầy).
– Dùng nấm xanh, nấm trắng, vi sinh vật có lợi để phun định kỳ giai đoạn cây ra chồi.
– Phun dầu khoáng (như SK Enspray 99EC) vào thời điểm rầy xuất hiện – giúp phá lớp sáp, rầy khó bám trụ.
4.3. Biện pháp hóa học
– Phun thuốc khi phát hiện rầy trưởng thành hoặc ấu trùng ở chồi non.
– Phun sớm ngay khi đọt mới nhú, trước khi rầy đẻ trứng và ấu trùng gây hại mạnh.
– Luân phiên hoạt chất để tránh lờn thuốc, một số gợi ý: Thiamethoxam + Lambda-cyhalothrin, Acetamiprid, Imidacloprid, Pymetrozine,…..
– Phun kỹ mặt dưới lá và chồi non – nơi rầy tập trung nhiều nhất.
– Kết hợp chất bám dính hoặc dầu khoáng để tăng hiệu lực thuốc.
5. Câu hỏi thường gặp (FAQ)
1. Rầy chổng cánh có gây chết cây chanh không?
– Không gây chết ngay, nhưng là tác nhân lây bệnh vàng lá gân xanh (HLB) – có thể khiến cây suy kiệt và buộc phải chặt bỏ
2. Thời điểm nào rầy chổng cánh xuất hiện nhiều nhất?
– Tập trung gây hại vào mùa mưa, lúc cây ra chồi non mạnh (thường từ tháng 4–10 trong năm)
3. Có nên phun thuốc phòng ngừa rầy chổng cánh?
– Không nên phun thuốc bừa bãi. Nên phun khi vừa xuất hiện chồi non hoặc phát hiện rầy đầu tiên.
Rầy chổng cánh tuy nhỏ bé nhưng là mối đe dọa lớn cho vườn chanh, đặc biệt vì vai trò truyền bệnh vàng lá gân xanh nguy hiểm. Nếu không kiểm soát kịp thời, rầy có thể khiến cây suy kiệt, giảm năng suất và phải chặt bỏ toàn bộ vườn.
LIÊN HỆ TƯ VẤN MIỄN PHÍ
TỔNG KHOZ – PHÂN BÓN CHÍNH HÃNG, GIÁ RẺ
Địa chỉ: 246 Nguyễn Kim Cương, Tân Thạnh Đông, Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh
Hotline Kinh Doanh: 0856.77.66.99 – Hotline Kỹ Thuật: 085555.99.44
Trang web: Tổng KhoZ
Email: tongkhoz@gmail.com
Facebook: Tổng KhoZ
