Rầy nâu hại lúa là một trong những đối tượng sâu bệnh nguy hiểm gây thiệt hại nặng cho mùa màng, ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất và chất lượng lúa. Nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời, rầy nâu có thể lan nhanh và gây ra những đợt dịch lớn trên đồng ruộng. Bài viết này, Tổng Kho Z sẽ giúp bà con nông dân hiểu rõ đặc điểm, dấu hiệu nhận biết và các biện pháp phòng trừ rầy nâu hiệu quả nhất, từ đó bảo vệ vụ mùa bội thu và giảm thiểu thiệt hại.
1. Rầy nâu hại lúa là gì?
Rầy nâu hại lúa có tên khoa học là Nilaparvata lugens Stal, thuộc họ Delphacidae (Muội bay), bộ Homoptera (Cánh đều). Loài rầy này gây hại cho cây lúa chủ yếu bằng cách chích hút nhựa, làm suy yếu cây và còn có khả năng truyền các loại virus gây bệnh. Rầy nâu thường tấn công mạnh nhất vào giai đoạn lúa trổ bông, đặc biệt nguy hiểm khi lúa đang chắc xanh đến chín. Trong điều kiện thời tiết nắng mưa xen kẽ, rầy nâu dễ bùng phát mạnh, tăng mật độ nhanh chóng và gây thiệt hại trên diện rộng cho các cánh đồng lúa.
2. Các đặc điểm hình thái của rầy nâu hại lúa
Trứng
– Trứng rầy nâu hình bầu dục cong, một đầu to, một đầu nhỏ có nắp trong suốt. Chúng thường được đẻ trong bẹ hoặc gân lá lúa.
Rầy non
– Rầy non lúc mới nở màu trắng ngà, sau chuyển sang nâu vàng. Thân rầy tròn trĩnh, dài từ 1 đến 3mm, trải qua 5 tuổi.
Rầy trưởng thành
– Rầy trưởng thành có màu nâu và hai dạng cánh: cánh dài phủ kín thân và cánh ngắn phủ 2/3 thân.
– Dạng cánh ngắn thường xuất hiện khi nhiệt độ thấp, độ ẩm cao và thức ăn đầy đủ.
– Dạng cánh dài xuất hiện nhiều khi nhiệt độ cao, độ ẩm thấp, thức ăn ít.
Trong điều kiện bình thường, tỷ lệ rầy cánh dài đực và cái là 1:1. Khi môi trường thuận lợi, rầy cánh ngắn có tỷ lệ đực và cái là 1:3.
2. Đặc điểm sinh học và gây hại của rầy nâu hại lúa
Vòng đời của rầy nâu hại lúa
– Rầy nâu có vòng đời khoảng 28 – 30 ngày.
– Giai đoạn trứng: kéo dài 6 – 7 ngày.
– Giai đoạn rầy non: 12 – 13 ngày.
– Giai đoạn trưởng thành: sống 10 – 12 ngày.
Đặc điểm sinh thái của rầy nâu
Rầy nâu thường sống quần tụ thành từng nhóm lớn. Cả rầy non và trưởng thành đều tránh ánh sáng trực tiếp. Chúng chủ yếu sống gần gốc, chích hút nhựa thân lúa. Rầy trưởng thành hoạt động ít vào ban ngày. Chiều mát hoặc trời râm, chúng bò lên thân và lá. Khi bị động, rầy có thể nhảy sang bộ phận khác hoặc rơi xuống nước.
3. Đặc điểm gây hại của rầy nâu trên lúa
Ban đầu, rầy nâu xuất hiện thành từng đám giữa ruộng. Sau đó, chúng lan nhanh ra toàn bộ ruộng lúa.
Rầy tập trung ở gốc lúa, dùng vòi chích hút nhựa. Việc hút nhựa làm cây lúa khô héo và chậm phát triển. Trên thân, lá lúa xuất hiện vệt nâu cứng sau khi bị chích. Các vệt này cản trở sự vận chuyển nước và dinh dưỡng.
Vết chích tạo điều kiện cho nấm bệnh xâm nhập. Cây có thể bị thối nhũn, đổ rạp và lem lép hạt. Khi mật độ rầy cao, hiện tượng cháy rầy xảy ra.
Rầy nâu còn truyền virus gây bệnh vàng lùn, lùn xoắn lá. Phân rầy chứa nhiều đường, tạo môi trường cho nấm bồ hóng. Nấm bồ hóng bám ở gốc lúa, cản trở quá trình quang hợp.
Rầy trưởng thành thường tập trung trên thân hoặc dưới khóm lúa. Khi bị khua động, chúng bò ngang, nhảy hoặc bay sang cây khác.
Thời tiết mưa nắng xen kẽ giúp rầy phát triển mạnh. Khi thiếu thức ăn, rầy cánh dài di chuyển sang ruộng khác.
Rầy trưởng thành 4 – 5 ngày sẽ bắt đầu đẻ trứng. Trứng thường nằm trong bẹ hoặc gân chính của lá lúa. Mỗi con có thể đẻ 400 – 600 trứng. Trứng được xếp thành hàng giống nải chuối.
Ở miền Bắc, rầy gây hại vào tháng 5 và cuối tháng 9. Miền Nam có thể bị hại quanh năm. Một năm rầy nâu sinh sản 6 – 7 lứa. Hai lứa cần chú ý: tháng 4 – 5 và tháng 8 – 9.
4. Biện pháp phòng trừ rầy nâu hại lúa
4.1. Biện pháp canh tác
– Chọn giống kháng rầy hoặc giống ít nhiễm.
– Ưu tiên giống ngắn ngày thay cho giống dài ngày.
– Không gieo sạ hoặc cấy quá dày.
– Cấy đúng mật độ, dảnh nhỏ, thông thoáng.
– Bón phân cân đối, tránh bón quá nhiều đạm.
– Gieo cấy tập trung, đúng thời vụ khuyến cáo.
– Hạn chế dùng thuốc trừ sâu giai đoạn đầu vụ.
– Bảo vệ nguồn thiên địch tự nhiên của rầy nâu.
– Thăm đồng thường xuyên để phát hiện sớm rầy.
4.2. Biện pháp sinh học
– Khi lúa 4 – 5 tuần tuổi, thả cá rô phi hoặc cá mè vào ruộng.
– Có thể thả vịt để diệt rầy nâu.
– Bảo vệ các loài thiên địch của rầy như nhện ăn thịt, nhện lùn.
– Khuyến khích sự phát triển của bọ rùa, gọng vó.
4.3. Biện pháp hóa học
– Chỉ dùng thuốc khi mật độ rầy vượt ngưỡng phòng trừ.
– Ưu tiên thuốc đặc trị rầy, an toàn với lúa.
– Phun đúng thời điểm, theo khuyến cáo kỹ thuật.
– Luân phiên hoạt chất để tránh rầy kháng thuốc.
– Một số hoạt chất hiệu quả với rầy nâu: Imidacloprid, Dinotefuran, Thiamethoxam,…
5. Câu hỏi thường gặp về rầy nâu hại lúa
1. Rầy nâu hại lúa xuất hiện vào thời điểm nào?
--> Rầy nâu thường xuất hiện mạnh vào thời tiết mưa nắng xen kẽ. Ở miền Bắc, cao điểm vào tháng 5 và tháng 9 – 10. Miền Nam có thể bị quanh năm.
2. Rầy nâu gây hại lúa bằng cách nào?
--> Chúng dùng vòi chích hút nhựa, làm cây suy yếu, truyền virus và tạo điều kiện cho nấm bệnh phát triển.
3. Có thể phòng rầy nâu bằng biện pháp sinh học không?
--> Có. Bà con có thể thả cá, thả vịt và bảo vệ thiên địch như nhện, bọ rùa, gọng vó.
Rầy nâu hại lúa là đối tượng sâu bệnh nguy hiểm, có thể gây thiệt hại nặng nề cho năng suất và chất lượng lúa. Việc nhận biết sớm, áp dụng đúng biện pháp canh tác, sinh học và hóa học sẽ giúp bà con kiểm soát rầy hiệu quả, bảo vệ mùa màng. Tổng Kho Z khuyến nghị bà con thăm đồng thường xuyên, tuân thủ kỹ thuật và sử dụng thuốc đúng cách để giữ vụ mùa luôn xanh tốt, đạt năng suất cao.
LIÊN HỆ TƯ VẤN MIỄN PHÍ
TỔNG KHOZ – PHÂN BÓN CHÍNH HÃNG, GIÁ RẺ
Địa chỉ: 246 Nguyễn Kim Cương, Tân Thạnh Đông, Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh
Hotline Kinh Doanh: 0856.77.66.99 – Hotline Kỹ Thuật: 085555.99.44
Trang web: Tổng KhoZ
Email: tongkhoz@gmail.com
Facebook: Tổng KhoZ
