Sâu keo mùa thu hại ngô là dịch hại nguy hiểm, có khả năng di cư xa và ăn phá mạnh. Chúng tấn công lá, nõn và bắp, khiến cây suy yếu, năng suất giảm nghiêm trọng. Bài viết này, Tổng Kho Z sẽ chia sẻ nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và biện pháp phòng trừ sâu keo mùa thu hiệu quả, giúp bà con bảo vệ mùa vụ ngô an toàn.
1. Sâu keo mùa thu hại ngô là gì?
Sâu keo mùa thu có tên tiếng Anh là Fall Armyworm (FAW), tên khoa học Spodoptera frugiperda. Chúng thuộc bộ Cánh vảy (Lepidoptera), họ Ngài đêm (Noctuidae).
Tại châu Á, loài sâu này được ghi nhận đầu tiên ở Ấn Độ và Yemen vào tháng 7/2018. Đến đầu năm 2019, chúng lan sang Bangladesh, Trung Quốc, Myanmar, Sri Lanka và Thái Lan. Ở Việt Nam, sâu keo mùa thu xuất hiện cuối tháng 4/2019 và gây hại mạnh trên ngô. Nhiều ruộng bị tấn công khi bắp dưới 30 ngày tuổi phải gieo trồng lại.
Cao điểm tháng 7/2019, diện tích ngô nhiễm sâu lên hơn 16.000 ha trên cả nước. Mức độ phá hại rất nghiêm trọng, ảnh hưởng lớn đến năng suất. Ngoài cây ngô, sâu còn gây hại lúa, đậu xanh, đậu nành, đậu phộng, mía, cà chua, cà tím, ớt, chuối và cả cỏ chăn nuôi.
1.1. Vòng đời của sâu keo mùa thu trên ngô
Sâu keo mùa thu sống trung bình 30 ngày vào mùa hè. Mùa xuân hoặc thu kéo dài 60 ngày, mùa đông từ 80–90 ngày. Vòng đời gồm 4 giai đoạn: trứng, sâu non, nhộng và trưởng thành.
Giai đoạn trứng
– Trứng hình cầu, đường kính khoảng 0,75 mm. Mới đẻ màu xanh, sau chuyển trắng sữa rồi nâu nhạt trước khi nở. Vào mùa hè, trứng phát triển trong 1–2 ngày.
Giai đoạn sâu non
– Sâu non có 6 tuổi. Tuổi 1–2 thường xanh nhạt hoặc vàng nhạt. Tuổi 3–6 có màu nâu xám đến nâu sẫm, thân có sọc dọc. Màu sắc thay đổi tùy môi trường thức ăn.
– Sâu tuổi 1 dài khoảng 0,5 mm, tuổi 3 dài 6–9 mm, tuổi 6 đạt 30–40 mm. Trán sâu non tuổi lớn có vết chữ Y ngược màu vàng. Mặt lưng đốt bụng cuối có 4 đốm đen xếp hình vuông, các đốt khác xếp hình thang. Giai đoạn này kéo dài 14 ngày mùa hè, 30 ngày khi trời mát.
Giai đoạn nhộng
– Nhộng dạng bọc, màu nâu sáng bóng. Nhộng đực dài 13–15 mm, cái dài 16–17 mm. Đốt bụng cuối có 2 gai. Mùa hè, giai đoạn nhộng kéo dài 8–9 ngày.
Giai đoạn trưởng thành
– Trưởng thành đực dài khoảng 16 mm, sải cánh 37 mm. Cánh trước đực lốm đốm nâu xám, có đốm bầu dục vàng rơm. Cái có cánh trước ít hoa văn. Thành trùng sống 7–21 ngày.
1.2. Đặc điểm sinh thái của sâu keo mùa thu hại ngô
– Trưởng thành hoạt động ban đêm, có thể bay nhiều km để tìm nơi đẻ. Nhờ gió, chúng di chuyển xa hàng trăm km. Tuổi thọ trung bình 12–14 ngày.
– Trưởng thành đẻ trứng ban đêm, thường xếp thành 2–3 lớp. Ổ trứng nằm ở mặt trên lá hoặc gần cuống lá. Mỗi ổ có 50–200 trứng, phủ lông hồng – xám. Một cái có thể đẻ 1.000–2.000 trứng trong 6–10 ổ.
– Trứng nở sau 2–10 ngày, trung bình 2–4 ngày ở 20–30°C. Sâu non là giai đoạn gây hại mạnh. Chúng có 6 tuổi, phát triển 14–21 ngày, có thể 30 ngày khi ẩm cao và lạnh.
– Sâu non mới nở nhanh chóng tìm lá non. Chúng có thể nhả tơ để gió đưa sang cây khác. Sâu tuổi lớn thường cắn chết sâu tuổi nhỏ.
– Nhộng chủ yếu vũ hóa trong đất sâu 2–8 cm. Một số ít hóa nhộng ở nách lá, giữa lá hoặc trong bắp ngô. Giai đoạn nhộng kéo dài 7–13 ngày.
2. Đặc điểm gây hại của sâu keo mùa thu trên cây ngô
Sâu keo mùa thu xâm nhập qua nhiều con đường. Sâu non di chuyển từ cây này sang cây khác, từ ruộng này sang ruộng khác.
Chúng cũng lây lan qua trứng, sâu non, nhộng hoặc trưởng thành bám trên sản phẩm và phế phụ phẩm cây ký chủ. Việc vận chuyển ngô, cỏ chăn nuôi, hoặc hàng hóa giữa các vùng, quốc gia tạo điều kiện lan truyền.
Trưởng thành có thể bay vài trăm mét đến hàng chục km. Khi di trú, chúng nhờ gió bay xa hàng trăm km.
Chỉ sâu non gây hại trực tiếp. Sâu tuổi 1 và đầu tuổi 2 ăn biểu bì lá non tạo vết trắng li ti. Khi lớn, chúng tạo vết dài hoặc mảng trắng hình chữ nhật đặc trưng. Từ tuổi 3, sâu ăn khuyết lá, bẹ lá, tạo lỗ lớn như “cửa sổ”. Giai đoạn trỗ cờ và phun râu, sâu ăn râu, cờ ngô và chui vào bắp.
Sâu keo mùa thu có thể ăn hơn 300 loài thực vật. Chúng ưa thích nhất cây ngô, đặc biệt ngô ngọt, ngô nếp và ngô rau.
3. Biện pháp phòng trừ sâu keo mùa thu hại ngô
3.1. Biện pháp canh tác
– Gieo trồng đồng loạt, tránh kéo dài thời vụ để giảm áp lực sâu.
– Vệ sinh đồng ruộng, làm sạch cỏ dại và tàn dư cây trồng vụ trước.
– Luân canh ngô với cây trồng khác để cắt nguồn thức ăn của sâu.
– Bón phân cân đối, đặc biệt tăng cường kali và phân hữu cơ để cây khỏe.
– Thường xuyên kiểm tra đồng ruộng, phát hiện sâu sớm để xử lý kịp thời.
3.2. Biện pháp sinh học
– Bảo tồn thiên địch tự nhiên như ong ký sinh, bọ rùa, bọ xít bắt mồi.
– Sử dụng chế phẩm sinh học chứa nấm xanh, nấm trắng hoặc vi khuẩn Bacillus thuringiensis (Bt) phun phòng.
– Trồng các loại cây dẫn dụ hoặc bẫy sâu, hạn chế sâu tấn công trực tiếp ngô.
3.3. Biện pháp hóa học
– Sử dụng thuốc BVTV theo nguyên tắc “4 đúng”: đúng thuốc, đúng lúc, đúng nồng độ, đúng cách.
– Chọn thuốc chứa hoạt chất như Chlorantraniliprole, Emamectin benzoate, Indoxacarb, Lufenuron,… được khuyến cáo cho sâu keo mùa thu.
– Phun vào sáng sớm hoặc chiều mát, khi sâu ở tuổi nhỏ để đạt hiệu quả cao.
– Luân phiên nhóm thuốc để hạn chế tình trạng kháng thuốc.
4. Câu hỏi thường gặp về sâu keo mùa thu hại ngô
1. Sâu keo mùa thu gây hại mạnh nhất vào thời điểm nào?
--> Sâu keo mùa thu gây hại mạnh nhất ở giai đoạn ngô từ 3–6 lá, đặc biệt khi thời tiết ấm và khô.
2. Làm sao nhận biết cây ngô bị sâu keo mùa thu tấn công?
--> Lá ngô xuất hiện lỗ thủng nham nhở, có phân sâu màu nâu trong bẹ lá hoặc nõn ngô.
3. Có thể phòng trừ sâu keo mùa thu bằng biện pháp sinh học không?
--> Có, bà con có thể dùng ong ký sinh, nấm xanh, nấm trắng hoặc chế phẩm sinh học để diệt sâu.
Sâu keo mùa thu là đối tượng dịch hại nguy hiểm, gây tổn thất nặng nề cho cây ngô. Việc áp dụng đồng bộ biện pháp canh tác, sinh học và hóa học giúp kiểm soát sâu hiệu quả, bảo vệ năng suất. Bà con nên theo dõi ruộng thường xuyên, phát hiện sớm và xử lý kịp thời để tránh lây lan diện rộng. Chủ động phòng trừ sâu keo mùa thu chính là chìa khóa đảm bảo vụ ngô bội thu, an toàn và bền vững.
LIÊN HỆ TƯ VẤN MIỄN PHÍ
TỔNG KHOZ – PHÂN BÓN CHÍNH HÃNG, GIÁ RẺ
Địa chỉ: 246 Nguyễn Kim Cương, Tân Thạnh Đông, Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh
Hotline Kinh Doanh: 0856.77.66.99 – Hotline Kỹ Thuật: 085555.99.44
Trang web: Tổng KhoZ
Email: tongkhoz@gmail.com
Facebook: Tổng KhoZ
