Bọ hà hại khoai lang là một trong những dịch hại nguy hiểm, gây tổn thất lớn cả về năng suất lẫn chất lượng củ. Loài côn trùng này có khả năng tấn công ở nhiều giai đoạn sinh trưởng, từ lá, thân cho đến củ, để lại vết hại đặc trưng và làm khoai lang dễ thối hỏng. Không chỉ ảnh hưởng trong ruộng, bọ hà còn tiếp tục gây hại trong quá trình bảo quản, khiến tỷ lệ hao hụt tăng cao. Bài viết này, Tổng Kho Z sẽ giúp bà con nhận diện bọ hà, hiểu rõ mức độ nguy hiểm và áp dụng những biện pháp phòng trừ hiệu quả để bảo vệ mùa vụ khoai lang.
1. Đặc điểm của bọ hà gây hại khoai lang
Đặc điểm nhận diện
Bọ hà trưởng thành dài khoảng 6,5 mm, thân thon dài, đầu đen bóng, ngực và chân màu cam. Cánh trước xanh đen, hơi ánh kim, cấu trúc cứng, giúp di chuyển nhanh và khó tiêu diệt. Khi bị tác động, bọ hà thường giả chết bằng cách co chân sát thân và nằm im trong thời gian ngắn.
Trứng và ấu trùng
– Trứng: Hình bầu dục, dài khoảng 0,7 mm, được đẻ rải rác trên thân, củ khoai hoặc gần mặt đất.
– Ấu trùng: Màu trắng sữa, không chân, dài 7–10 mm, đục vào củ khoai tạo đường hầm ngoằn ngoèo.
– Nhộng: Hình dạng giống trưởng thành nhưng màu nhạt hơn, tồn tại trong đất trước khi vũ hóa.
Cách phân biệt bọ hà với côn trùng khác
– So với sùng đất (sâu non bọ hung): Sùng đất lớn hơn (15–30 mm), thân cong hình chữ C, màu trắng đục; bọ hà nhỏ hơn, thân dài thẳng, không chân.
– So với tuyến trùng hại khoai lang: Tuyến trùng rất nhỏ, không thể thấy bằng mắt thường; bọ hà dễ quan sát, để lại vết đục lớn trong củ.
– So với rệp sáp đất (Planococcus spp.): Rệp sáp thân mềm, phủ lớp sáp trắng, sống thành cụm; bọ hà di chuyển nhanh, có cánh và bay được.
2. Tác hại của bọ hà đối với khoai lang
Tổn thương củ và lây lan nấm bệnh
– Bọ hà đục vào củ khoai, tạo các đường hầm bên trong. Các vết đục này là cửa ngõ cho nấm bệnh xâm nhập. Nấm khiến khoai dễ thối trong bảo quản và vận chuyển. Củ hư hỏng nhanh, giảm giá trị thương phẩm rõ rệt.
Rễ bị hư hại
– Bọ hà còn tấn công cả rễ khoai lang. Rễ bị phá hại làm giảm khả năng hút nước, dinh dưỡng. Cây bị hại thường còi cọc, lá vàng úa và phát triển kém.
Giảm năng suất và chất lượng
– Củ khoai bị hại trở nên xốp, đôi khi có vị đắng. Chất lượng thương phẩm giảm mạnh, khó tiêu thụ. Nếu không phòng trừ kịp thời, thiệt hại năng suất có thể lên tới 40–60%.
3. Triệu chứng bọ hà hại khoai lang
– Trên củ: Xuất hiện các lỗ nhỏ hoặc vết sần trên vỏ. Khi bổ củ ra thấy đường hầm ngoằn ngoèo do ấu trùng đục tạo. Thịt củ có thể đổi màu, kèm mùi hôi nhẹ.
– Trên rễ: Có vết đục hoặc vết sần, rễ bị khô và teo nhỏ.
– Trên dây khoai: Một số trường hợp bọ hà cắn phá phần thân sát gốc, làm dây bị héo.
– Dấu hiệu gián tiếp: Cây sinh trưởng chậm, lá vàng và dễ rụng. Nếu củ bị hại nặng, cả ruộng có thể còi cọc.
– Khi bảo quản: Củ bị hại tiếp tục thối hỏng nhanh do nấm và vi khuẩn xâm nhập qua vết đục.
4. Biện pháp phòng trừ bọ hà hại khoai lang
4.1. Biện pháp canh tác
– Luân canh khoai lang với cây trồng khác họ để cắt vòng đời bọ hà.
– Thu hoạch đúng thời điểm, tránh để củ già lâu trong đất.
– Làm đất kỹ, phơi ải trước khi trồng để diệt trứng và nhộng.
– Vệ sinh đồng ruộng, tiêu hủy củ và dây bị hại sau thu hoạch.
– Che phủ đất quanh gốc bằng rơm rạ hoặc màng phủ nông nghiệp, hạn chế bọ trưởng thành đẻ trứng.
4.2. Biện pháp sinh học
– Sử dụng bẫy pheromone để thu hút và tiêu diệt bọ trưởng thành.
– Bảo tồn và phát triển thiên địch như kiến, nhện bắt mồi, bọ xít ăn thịt.
– Dùng chế phẩm sinh học chứa Beauveria bassiana hoặc Metarhizium anisopliae để diệt bọ hà trong đất.
4.3. Biện pháp hóa học
– Phun thuốc khi bọ hà trưởng thành xuất hiện rộ, tập trung ở giai đoạn cây chuẩn bị hình thành củ.
– Luân phiên các hoạt chất để tránh kháng thuốc: Imidacloprid, Thiamethoxam,…..
– Tuân thủ liều lượng, thời gian cách ly, phun vào sáng sớm hoặc chiều mát để đạt hiệu quả cao.
5. Câu hỏi thường gặp về bọ hà hại khoai lang
1. Bọ hà gây hại mạnh nhất vào thời điểm nào?
→ Khi khoai lang bắt đầu hình thành củ và trong suốt giai đoạn phát triển củ.
2. Làm sao để nhận biết sớm bọ hà?
→ Quan sát vỏ củ có lỗ nhỏ, vết sần; bổ ra thấy đường đục ngoằn ngoèo.
3. Bọ hà có gây hại khi bảo quản không?
→ Có, chúng tiếp tục phá hại trong kho, làm củ nhanh thối và hư hỏng.
Bọ hà hại khoai lang là dịch hại nguy hiểm, gây thiệt hại trực tiếp lên củ và rễ, đồng thời tạo điều kiện cho nấm bệnh xâm nhập. Nếu không kiểm soát sớm, chúng có thể làm giảm năng suất nghiêm trọng và ảnh hưởng lớn đến chất lượng thương phẩm. Việc áp dụng đồng bộ các biện pháp canh tác, sinh học và hóa học theo nguyên tắc quản lý dịch hại tổng hợp (IPM) sẽ giúp bà con bảo vệ ruộng khoai lang, hạn chế tối đa tác hại của bọ hà và duy trì năng suất ổn định qua nhiều vụ mùa.
LIÊN HỆ TƯ VẤN MIỄN PHÍ
TỔNG KHOZ – PHÂN BÓN CHÍNH HÃNG, GIÁ RẺ
Địa chỉ: 246 Nguyễn Kim Cương, Tân Thạnh Đông, Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh
Hotline Kinh Doanh: 0856.77.66.99 – Hotline Kỹ Thuật: 085555.99.44
Trang web: Tổng KhoZ
Email: tongkhoz@gmail.com
Facebook: Tổng KhoZ
