Bệnh đốm lá trên lạc là một trong những bệnh phổ biến và gây hại nghiêm trọng, làm giảm diện tích lá quang hợp, khiến cây sinh trưởng kém và năng suất sụt giảm rõ rệt. Tác nhân chủ yếu là các loài nấm gây hại, dễ phát sinh và lây lan nhanh trong điều kiện thời tiết nóng ẩm. Bài viết này, Tổng Kho Z sẽ giúp bà con nhận biết nguyên nhân, dấu hiệu, tác hại và áp dụng các biện pháp phòng trừ hiệu quả để bảo vệ vườn lạc khỏe mạnh, nâng cao chất lượng hạt và hiệu quả kinh tế.
1. Nguyên nhân và triệu chứng nhận biết bệnh đốm lá trên lạc
Bệnh đốm lá trên lạc gồm hai dạng chính: bệnh đốm nâu và bệnh đốm đen, do hai loài nấm khác nhau gây ra. Nguồn bệnh tồn tại chủ yếu dưới dạng sợi nấm và bào tử phân sinh trên tàn dư cây bệnh rơi rụng ngoài đồng. Ngoài ra, nấm còn có thể tồn tại trên hạt giống lạc bị nhiễm bệnh, trở thành nguồn lây lan cho vụ sau.
1.1. Bệnh đốm nâu (đốm lá sớm)
– Tác nhân: Nấm Cercospora arachidicola, thuộc bộ Hyphales, lớp nấm Bất Toàn.
– Nhiệt độ thích hợp để nấm phát triển: 25–28°C; thấp nhất 5–10°C, cao nhất 33–36°C.
– Bệnh chủ yếu gây hại trên lá, ít ảnh hưởng đến cuống lá hoặc thân.
– Trên mặt trên của lá, vết bệnh hình tròn, đường kính 1–10mm, màu nâu nhạt, xung quanh có quầng vàng rộng. Sau đó chuyển nâu đỏ hoặc nâu sậm.
– Một lá có thể xuất hiện nhiều đốm, làm lá vàng nhanh và rụng sớm; lá phía dưới bị trước rồi lan lên trên.
– Trên bề mặt vết bệnh thường có lớp nấm mốc xám – đây là cành và bào tử phân sinh của nấm. Cành bào tử màu nâu nhạt, thẳng, ít hoặc không có vách ngăn ngang; bào tử hình dùi trống, thẳng, có 4–14 vách ngăn ngang, không màu.
1.2. Bệnh đốm đen (đốm lá muộn)
– Tác nhân: Nấm Cercosporidium personatum, thuộc bộ Hyphales, lớp nấm Bất Toàn.
– Nhiệt độ thích hợp: 25–30°C; thấp nhất 10°C, cao nhất 33–36°C.
– Bệnh xuất hiện trên lá và thân. Vết bệnh ban đầu là chấm nâu nhỏ, sau chuyển nâu đen, đường kính 1–5mm, thấy rõ ở mặt dưới lá.
– Đốm bệnh hình tròn, trên vết bệnh già xuất hiện các hạt nhỏ màu đen (ổ bào tử) xếp thành vòng đồng tâm, viền trũng màu vàng nhạt.
– Cành bào tử thẳng, màu nâu sẫm, thường không có vách ngăn ngang; bào tử hình bầu dục hoặc trụ, một đầu hơi thon, có 3–5 vách ngăn ngang.
– Khi bệnh nặng, nhiều vết liên kết thành mảng lớn, lá vàng rụng hàng loạt, cây sinh trưởng chậm. Bệnh thường xuất hiện ở lá phía dưới trước rồi lan dần lên trên.
2. Đặc điểm phát sinh và phát triển của bệnh đốm lá trên lạc
Bệnh đốm lá xuất hiện ở hầu hết các vụ trồng lạc, trong đó vụ Thu thường bị nặng hơn vụ Xuân. Cuối vụ Xuân và suốt vụ Thu, khi thời tiết mưa ẩm, nhiệt độ trên 20°C, nấm dễ xâm nhiễm và lây lan nhanh. Bệnh có thể phát triển mạnh liên tục đến khi thu hoạch.
Nếu phát sinh sớm và nặng, bệnh làm lá rụng nhiều, ảnh hưởng lớn đến sinh trưởng và năng suất. Trong vụ Xuân, bệnh thường xuất hiện khi lạc ra hoa rộ và kéo dài đến giai đoạn quả non, thu hoạch.
Ở vụ Thu, bệnh xuất hiện sớm hơn, khoảng 5–6 ngày trước khi ra hoa. Sau đó, bệnh tăng nhanh khi lạc ra tia rộ và tiếp tục phát triển mạnh từ giai đoạn quả non đến khi quả già chắc.
Bệnh thường gây hại nghiêm trọng trên các giống lạc nhập nội, giống lai tạo hoặc giống chọn lọc có năng suất cao.
3. Tác hại của bệnh đốm lá trên lạc
Bệnh đốm lá làm giảm diện tích lá quang hợp, khiến cây lạc sinh trưởng kém và chậm phát triển. Khi bệnh nặng, lá vàng và rụng sớm, dẫn đến giảm khả năng nuôi củ.
Nếu xuất hiện sớm và lây lan nhanh, bệnh có thể làm giảm năng suất từ 20–50%, thậm chí cao hơn trong điều kiện thời tiết thuận lợi cho nấm phát triển.
Ngoài ảnh hưởng đến sản lượng, bệnh còn làm giảm chất lượng hạt lạc, hạt nhỏ, nhân lép và tỷ lệ dầu giảm. Điều này gây thiệt hại kinh tế đáng kể cho người trồng, đặc biệt ở những vùng trồng lạc tập trung và sử dụng giống mẫn cảm với bệnh.
4. Biện pháp phòng trừ bệnh đốm lá trên lạc
4.1. Biện pháp canh tác
– Luân canh lạc với cây trồng không cùng ký chủ như ngô, lúa hoặc rau màu.
– Vệ sinh đồng ruộng, thu gom và tiêu hủy tàn dư cây bệnh sau thu hoạch.
– Gieo trồng với mật độ hợp lý, tạo độ thông thoáng để giảm ẩm độ trong ruộng.
– Bón phân cân đối, tăng cường phân kali và phân chuồng hoai mục để nâng cao sức đề kháng cho cây.
4.2. Biện pháp sinh học
– Sử dụng chế phẩm nấm đối kháng Trichoderma trộn vào đất hoặc phân hữu cơ để hạn chế nguồn nấm gây bệnh.
– Dùng chế phẩm sinh học ức chế nấm như Bacillus subtilis để phun phòng bệnh.
4.3. Biện pháp hóa học
– Phun thuốc khi bệnh mới xuất hiện trên lá, áp dụng nguyên tắc 4 đúng.
– Một số hoạt chất có hiệu quả: Mancozeb, Chlorothalonil, Hexaconazole, Propiconazole, Azoxystrobin + Difenoconazole.
– Luân phiên hoạt chất để tránh hiện tượng kháng thuốc.
– Phun định kỳ 7–10 ngày/lần trong điều kiện thời tiết mưa ẩm hoặc khi bệnh lây lan nhanh.
5. Câu hỏi thường gặp về bệnh đốm lá trên lạc
1. Bệnh đốm lá trên lạc xuất hiện mạnh vào thời điểm nào?
--> Thường bùng phát vào vụ Thu, khi thời tiết mưa ẩm và nhiệt độ trên 20°C.
2. Bệnh đốm lá có lây qua hạt giống không?
--> Có, nấm có thể tồn tại trên hạt giống bị nhiễm bệnh.
3. Khi nào nên phun thuốc phòng bệnh?
--> Phun ngay khi phát hiện vết bệnh đầu tiên trên lá, đặc biệt trong thời tiết ẩm ướt.
Bệnh đốm lá trên lạc gây hại nặng nếu không phòng trừ kịp thời. Bệnh làm giảm quang hợp, giảm năng suất và chất lượng hạt. Bà con cần phát hiện sớm, xử lý ngay khi có dấu hiệu bệnh. Kết hợp biện pháp canh tác, sinh học và hóa học để kiểm soát hiệu quả. Thăm đồng thường xuyên giúp ngăn chặn bệnh lây lan trên diện rộng.
LIÊN HỆ TƯ VẤN MIỄN PHÍ
TỔNG KHOZ – PHÂN BÓN CHÍNH HÃNG, GIÁ RẺ
Địa chỉ: Số 68, Nguyễn Huệ, Phường Sài Gòn, TP.HCM
Hotline Kinh Doanh: 0856.77.66.99 – Hotline Kỹ Thuật: 085555.99.44
Trang web: Tổng KhoZ
Email: tongkhoz@gmail.com
Facebook: Tổng KhoZ
