Bệnh héo rũ trên lạc là một trong những bệnh nguy hiểm, có thể khiến cây chết hàng loạt nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời. Tác nhân gây bệnh thường là nấm hoặc vi khuẩn, tấn công từ rễ, làm cây vàng lá, héo rũ và chết dần. Bài viết này, Tổng Kho Z sẽ giúp bà con nhận biết nguyên nhân, dấu hiệu, tác hại cũng như các biện pháp phòng trừ hiệu quả để bảo vệ vườn lạc khỏe mạnh, năng suất cao.
1. Nguyên nhân phát sinh bệnh héo rũ trên lạc
Bệnh héo rũ trên lạc chủ yếu do nấm Rhizoctonia solani Kuhn gây hại. Ở giai đoạn sinh sản hữu tính, nấm này có tên Thanatephorus cucumeris, thuộc lớp nấm Đảm. Sợi nấm ban đầu có màu trắng, khi phát triển tạo hạch nấm màu trắng, sau đó chuyển dần sang nâu vàng hoặc nâu đen. Hạch nấm có dạng hình cầu, bề mặt trơn láng, kích thước khoảng 1–2 mm.
2. Dấu hiệu nhận biết bệnh héo rũ trên lạc
Cây lạc bị bệnh thường héo rũ, lá xanh hoặc hơi vàng. Ở cổ rễ và đoạn thân ngầm xuất hiện vết nâu, mô bị thối khô. Khi nhổ, gốc dễ đứt và thấy nấm mốc trắng hoặc đen bám quanh rễ. Nếu bệnh nặng, cây sẽ chết hoàn toàn.
– Giai đoạn cây con: Cổ thân bị úng, teo tóp, cây dễ ngã ngang nhưng lá vẫn xanh. Sau đó lá héo dần và chết. Bệnh thường xuất hiện 5–10 ngày sau gieo.
– Giai đoạn cây lớn: Bệnh xâm nhập từ phần gốc thân. Vỏ thân bị thối nâu hoặc nâu đen, vết bệnh không đều và màu nâu đỏ. Vùng bệnh hơi lõm, khi nặng thân nứt, lá khô héo và chết dần. Cây chậm phát triển, lá rũ xuống rõ rệt.
Dấu hiệu sớm dễ nhận biết là sự xuất hiện của sợi nấm và hạch nấm tại vết bệnh. Chúng lan từ gốc thân lên phần thân và ra đất quanh gốc. Rễ cây bị thối, đổi màu nâu đỏ.
3. Điều kiện phát triển bệnh héo rũ trên lạc
Bệnh có thể gây hại ở mọi giai đoạn sinh trưởng của cây lạc. Tuy nhiên, giai đoạn ra hoa và hình thành củ là thời điểm bệnh xuất hiện nặng nhất.
Nhiệt độ không khí cao từ 35–37°C kết hợp độ ẩm cao sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho bệnh phát sinh. Ở mức nhiệt 27–30°C, sợi nấm và bào tử phát triển mạnh. Bệnh thường bùng phát sau các đợt mưa, tiếp theo là nắng gắt kéo dài. Lạc vụ xuân thường bị hại nặng hơn so với vụ thu.
Trong điều kiện nóng ẩm, cây sinh trưởng kém, sợi nấm và bào tử dễ dàng phát triển. Trên đất trồng độc canh, đất cát thô, bệnh có xu hướng gây hại nghiêm trọng. Những ruộng nhiều mùn hữu cơ hoặc chứa tàn dư cây chưa hoai mục cũng là môi trường lý tưởng cho bệnh lây lan nhanh.
4. Tác hại của bệnh héo rũ trên lạc
Bệnh héo rũ làm giảm khả năng quang hợp của cây do lá héo rũ, vàng và khô dần. Cây bị bệnh thường còi cọc, chậm phát triển, ít ra hoa và cho số lượng củ thấp.
Ở giai đoạn nặng, bệnh có thể khiến cây chết hàng loạt, đặc biệt trong thời kỳ ra hoa – hình thành củ, gây mất năng suất nghiêm trọng. Nếu bệnh xuất hiện sớm và không được kiểm soát, năng suất có thể giảm từ 30–50%, thậm chí mất trắng trên diện rộng.
Ngoài thiệt hại về sản lượng, bệnh còn làm giảm kích thước và chất lượng hạt lạc, ảnh hưởng trực tiếp đến giá trị thương phẩm. Điều này khiến người trồng thiệt hại lớn về kinh tế, nhất là trong những vụ thời tiết nóng ẩm kéo dài – điều kiện thuận lợi cho bệnh bùng phát mạnh.
5. Biện pháp phòng trừ bệnh héo rũ trên lạc
5.1. Biện pháp canh tác
– Luân canh lạc với cây trồng không cùng ký chủ như lúa, ngô hoặc rau màu.
– Làm đất kỹ, lên luống cao và thoát nước tốt để tránh úng.
– Vệ sinh đồng ruộng, dọn sạch cỏ dại và tàn dư cây bệnh sau thu hoạch.
– Bón phân hữu cơ hoai mục kết hợp vôi bột để cải tạo đất, ức chế mầm bệnh.
– Chọn giống lạc có khả năng kháng bệnh.
5..2. Biện pháp sinh học
– Sử dụng chế phẩm nấm đối kháng Trichoderma trộn vào đất hoặc phân hữu cơ để hạn chế sự phát triển của nấm bệnh.
– Bón bổ sung phân vi sinh giúp cải thiện hệ vi sinh vật đất, tăng sức đề kháng cho cây.
5.3. Biện pháp hóa học
– Áp dụng nguyên tắc 4 đúng khi phun thuốc (đúng thuốc, đúng liều, đúng lúc, đúng cách).
– Một số hoạt chất hiệu quả phòng trị bệnh héo rũ trên lạc: Mancozeb, Metalaxyl, Hexaconazole, Azoxystrobin + Difenoconazole,….
– Phun phòng khi cây còn khỏe ở giai đoạn thời tiết nóng ẩm, đặc biệt trước và sau khi ra hoa.
– Luân phiên hoạt chất để hạn chế hiện tượng kháng thuốc.
6. Câu hỏi thường gặp
1. Bệnh héo rũ trên lạc xuất hiện nhiều vào mùa nào?
--> Thường xuất hiện mạnh vào vụ xuân khi thời tiết nóng ẩm.
2. Cây lạc đã bị héo rũ có cứu được không?
--> Nếu phát hiện sớm, có thể xử lý bằng biện pháp sinh học hoặc hóa học.
3. Có nên luân canh để hạn chế bệnh héo rũ không?
--> Có, luân canh giúp cắt nguồn bệnh và cải thiện đất.
Bệnh héo rũ trên lạc là mối đe dọa lớn đối với năng suất và chất lượng hạt, đặc biệt trong điều kiện thời tiết nóng ẩm. Việc nhận biết sớm, áp dụng luân phiên các biện pháp canh tác, sinh học và hóa học sẽ giúp kiểm soát bệnh hiệu quả. Bà con nên thường xuyên thăm đồng, theo dõi dấu hiệu bệnh và xử lý kịp thời để bảo vệ vườn lạc khỏe mạnh, ổn định năng suất và nâng cao giá trị kinh tế.
LIÊN HỆ TƯ VẤN MIỄN PHÍ
TỔNG KHOZ – PHÂN BÓN CHÍNH HÃNG, GIÁ RẺ
Địa chỉ: Số 68, Nguyễn Huệ, Phường Sài Gòn, TP.HCM
Hotline Kinh Doanh: 0856.77.66.99 – Hotline Kỹ Thuật: 085555.99.44
Trang web: Tổng KhoZ
Email: tongkhoz@gmail.com
Facebook: Tổng KhoZ
