Bệnh ghẻ củ khoai tây là một trong những bệnh hại phổ biến, ảnh hưởng trực tiếp đến giá trị thương phẩm của củ. Dù không làm giảm năng suất nhiều, nhưng bệnh khiến bề mặt củ sần sùi, nứt nẻ, xấu mã và khó tiêu thụ trên thị trường. Bài viết này, Tổng Kho Z sẽ giúp bà con tìm hiểu nguyên nhân, triệu chứng và biện pháp phòng trị bệnh ghẻ củ khoai tây hiệu quả để nâng cao chất lượng và giá trị nông sản.
1. Nguyên nhân gây bệnh ghẻ củ khoai tây
– Tác nhân gây bệnh: Bệnh ghẻ sao khoai tây do nấm Spongospora subterranea (Wallr.) Lagerheim gây ra.
– Loài nấm này thuộc họ Plasmodiophoraceae, bộ Plasmodiophorales, lớp Myxomycetes.
– Đây là nấm cổ sinh, có cấu trúc dạng nguyên bào (Plasmodium), ký sinh trong đất.
– Đặc điểm bào tử: Bào tử kết dính thành khối hình trứng hoặc thon dài, màu vàng nâu.
– Kích thước khối bào tử từ 19 – 85 µm, thường chứa 1000 – 1500 bào tử nhỏ.
– Bào tử nhỏ nhiều cạnh, đường kính 3,5 – 4,5 µm, vách mỏng, màu vàng nâu.
– Điều kiện phát sinh: Nhiệt độ thích hợp 12,5 – 15°C, có thể xâm nhiễm từ 12,5 – 20°C.
– Độ pH đất phù hợp cho nấm tồn tại từ 4,7 – 7,6.
– Lượng mưa trên 10 mm trong 24 giờ liên tục rất thuận lợi cho lây bệnh.
– Ẩm độ đất cao (95 – 100%) giúp nấm dễ hình thành bào tử và lan nhanh.
– Nấm tồn tại lâu trong đất, tàn dư cây bệnh và dễ lây lan qua củ giống.
2. Triệu chứng bệnh ghẻ củ khoai tây
Bệnh gây hại trên nhiều bộ phận: rễ, thân, lá và củ khoai tây. Thường xuất hiện trong suốt quá trình sinh trưởng và cả sau thu hoạch.
Trên rễ:
– Ban đầu có các chấm nhỏ màu nâu đen.
– Sau đó hình thành u sưng nhỏ màu trắng sữa, dần chuyển sang đen.
– Kích thước u bệnh từ 1 – 10 mm, có thể liên kết thành từng mảng.
– Khi bệnh nặng, rễ thối, cây còi cọc, lá héo, thậm chí chết sớm.
Trên thân và lá:
– Xuất hiện các đốm hoại tử màu nâu, lá vàng nhanh.
– Cây nhiễm nặng sinh trưởng kém, dễ gãy gục trong điều kiện bất lợi.
Trên củ:
– Vết bệnh ban đầu là đốm nâu tím nhỏ, rải rác trên vỏ củ.
– Các vết này lan rộng, nối lại, có thể chiếm tới nửa bề mặt củ.
– Bề mặt củ trở nên sần sùi, nứt nẻ, dạng chân chim hoặc hình sao.
– Mép vết bệnh nổi gờ, sẫm màu, dễ thấy bằng mắt thường.
– Trong vết nứt chứa nhiều bào tử nấm, màu nâu nhạt, phát tán nhanh.
– Khi bảo quản, củ bệnh dễ bị hư hỏng và lây lan sang củ khác.
3. Hậu quả của bệnh ghẻ củ khoai tây
– Nấm bệnh tạo ra vết ghẻ và thối, khiến củ khoai tây có mùi hôi, nhanh hỏng.
– Bệnh làm giảm năng suất, chất lượng củ, nặng có thể gây chết cây.
– Củ thu hoạch bị bệnh không thể bảo quản lâu, dễ thối rữa trong kho.
– Mẫu mã củ xấu, không đạt chuẩn thương phẩm, khó bán cho thương lái.
– Thiệt hại kinh tế lớn vì sản phẩm không tiêu thụ được hoặc giá bán rất thấp.
4. Biện pháp phòng trừ bệnh ghẻ củ khoai tây
4.1. Biện pháp canh tác
– Chọn giống khoai tây sạch bệnh, có nguồn gốc rõ ràng.
– Luân canh với cây trồng khác như ngô, đậu, lúa… để cắt nguồn bệnh trong đất.
– Giữ độ pH đất, tránh đất kiềm vì dễ phát sinh bệnh.
– Không bón phân chuồng tươi, thay bằng phân hữu cơ đã ủ hoai mục.
– Tưới nước hợp lý, tránh để đất quá khô hoặc ẩm ướt kéo dài.
– Thu hoạch và bảo quản đúng kỹ thuật, hạn chế củ bị xây xát.
4.2. Biện pháp sinh học
– Sử dụng chế phẩm sinh học chứa vi sinh đối kháng như Trichoderma spp. để cải tạo đất.
– Bón phân hữu cơ vi sinh, giúp cải thiện hệ vi sinh vật có lợi, hạn chế nấm bệnh.
– Dùng chế phẩm sinh học phun phòng khi cây đang ra củ, giúp hạn chế lây lan.
4.3. Biện pháp hóa học
– Xử lý củ giống trước khi trồng bằng thuốc trừ nấm – vi khuẩn.
– Khi phát hiện bệnh, có thể tưới hoặc phun thuốc BVTV quanh gốc.
– Một số hoạt chất thường khuyến cáo: Validamycin, Kasugamycin, Mancozeb,….
– Lưu ý: Phun đúng liều lượng, luân phiên hoạt chất để tránh kháng thuốc.
5. Câu hỏi thường gặp về bệnh ghẻ củ khoai tây
1. Bệnh ghẻ củ khoai tây thường xuất hiện vào giai đoạn nào?
--> Bệnh chủ yếu phát sinh khi củ bắt đầu hình thành và phát triển.
2. Đất như thế nào dễ phát sinh bệnh ghẻ củ?
--> Đất có pH cao (> 5,5), đất khô xen kẽ ẩm ướt hoặc bón nhiều phân tươi dễ gây bệnh.
3. Có biện pháp nào phòng bệnh ghẻ củ mà không cần dùng thuốc không?
--> Có. Bà con có thể dùng giống sạch bệnh, luân canh, điều chỉnh pH đất và bón phân hữu cơ hoai mục.
Bệnh ghẻ củ khoai tây không trực tiếp làm mất trắng mùa vụ nhưng lại gây thiệt hại lớn về thương phẩm. Những củ bị ghẻ trở nên xấu mã, khó tiêu thụ và không thể bảo quản lâu dài, làm giảm mạnh giá trị kinh tế. Để quản lý hiệu quả, bà con cần kết hợp đồng bộ các biện pháp từ chọn giống sạch bệnh, canh tác hợp lý, cải tạo đất đến sử dụng chế phẩm sinh học và thuốc hóa học khi cần thiết.
LIÊN HỆ TƯ VẤN MIỄN PHÍ
TỔNG KHOZ – PHÂN BÓN CHÍNH HÃNG, GIÁ RẺ
Địa chỉ: Số 68, Nguyễn Huệ, Phường Sài Gòn, TP.HCM
Hotline Kinh Doanh: 0856.77.66.99 – Hotline Kỹ Thuật: 085555.99.44
Trang web: Tổng KhoZ
Email: tongkhoz@gmail.com
Facebook: Tổng KhoZ
