Bệnh khảm lá khoai tây là một trong những bệnh virus nguy hiểm, gây thiệt hại nặng nề cho nông dân trồng khoai. Cây nhiễm bệnh thường còi cọc, lá biến dạng, củ nhỏ và năng suất sụt giảm mạnh. Nếu không kiểm soát kịp thời, bệnh có thể lây lan nhanh qua côn trùng môi giới và giống bị nhiễm. Bài viết này, Tổng Kho Z sẽ cùng bà con tìm hiểu chi tiết nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và các biện pháp phòng trừ hiệu quả để bảo vệ mùa vụ khoai tây.
1. Thông tin chung về bệnh khảm lá khoai tây
Bệnh khảm lá khoai tây, còn gọi là bệnh virus khảm, do hai loại virus chính gây ra: Potato Virus Y (PVY) và Potato Leafroll Virus (PLRV). Chúng thường tấn công trên lá và thân, khiến cây sinh trưởng kém, lá xoăn hoặc biến dạng, củ nhỏ và chất lượng giảm rõ rệt.
Bệnh lây lan chủ yếu qua côn trùng chích hút như rệp, đồng thời qua củ giống đã mang sẵn mầm bệnh. Nếu không được quản lý kịp thời, thiệt hại năng suất có thể lên đến 30–70%. Điều kiện thuận lợi cho bệnh phát triển là nhiệt độ từ 20–30°C, nhất là trong mùa mưa hoặc những ruộng thiếu vệ sinh đồng ruộng.
Hiểu rõ đặc điểm và tác hại của bệnh là bước quan trọng giúp bà con chủ động phòng trừ, bảo vệ vườn khoai tây hiệu quả và ổn định năng suất.
1.1. Đặc điểm bệnh khảm lá khoai tây
Bệnh khảm lá khoai tây do hai virus chính gây ra: PVY làm lá khảm, xoăn và vàng, còn PLRV khiến lá cuộn tròn và úa vàng. Virus lây lan qua rệp như Myzus persicae, qua dụng cụ chăm sóc hoặc củ giống đã nhiễm.
Dấu hiệu thường thấy là lá non xuất hiện vệt khảm vàng, xanh nhạt, mép lá xoăn hoặc biến dạng. Với PLRV, lá thường cuộn tròn rõ rệt. Thân cây còi cọc, cây thấp, củ nhỏ và ít hơn bình thường.
Virus không có chu kỳ sống cố định, tồn tại trong ký chủ hoặc củ giống. Rệp có thể truyền virus rất nhanh, nhất là khi thời tiết ấm và ẩm. Vị trí bị hại tập trung ở lá, chồi non và thân. Dù ít khi thấy trên củ, bệnh vẫn ảnh hưởng trực tiếp đến năng suất và chất lượng.
1.2. Điều kiện phát triển bệnh khảm lá khoai tây
Nhiệt độ từ 20–30°C và độ ẩm 70–85% là môi trường lý tưởng cho rệp cũng như virus. Bệnh thường phát triển mạnh vào mùa mưa.
Vườn rậm rạp, nhiều cỏ dại, tàn dư chưa được xử lý hoặc dùng củ giống nhiễm bệnh sẽ làm nguy cơ lây lan cao. Ngoài ra, bón thừa đạm khiến cây lốp, cộng thêm việc không kiểm soát rệp kịp thời sẽ khiến bệnh bùng phát nhanh chóng.
2. Biểu hiện gây hại của bệnh khảm lá trên khoai tây
Trên lá và thân:
– Lá non có vệt khảm vàng hoặc xanh nhạt.
– Mép lá dễ xoăn, biến dạng, thậm chí cuộn tròn (nếu nhiễm PLRV).
– Thân cây còi cọc, lùn, chồi non phát triển kém.
– Lá vàng sớm, rụng nhanh, cây quang hợp yếu.
– Trường hợp nặng: cây héo rũ, không ra hoa hoặc ra hoa ít.
Trên củ:
– Củ nhỏ, ít, chất lượng kém, khó bán.
– Củ giống nhiễm virus khó nảy mầm.
– Cây mọc từ củ bệnh thường yếu, dễ chết non.
Lưu ý:
– Triệu chứng trên lá dễ thấy, nhưng giai đoạn sớm khó phát hiện.
– Bà con nên thăm đồng thường xuyên, nhất là quan sát lá non và chồi để phát hiện bệnh sớm.
3. Tác hại của bệnh khảm lá đối với khoai tây
Suy yếu cây và lây lan nhanh
– Cây giảm khả năng quang hợp, phát triển còi cọc, khó ra hoa và tạo củ.
– Virus truyền qua rệp, củ giống hoặc dụng cụ chăm sóc, dễ lây ra cả vườn.
– Cây nhiễm lâu ngày có thể chết, gây ảnh hưởng đến năng suất các vụ sau.
Giảm năng suất và chất lượng
– Năng suất có thể giảm 30–70% ở vườn bị bệnh nặng.
– Củ nhỏ, méo mó, chất lượng kém, không đạt chuẩn xuất khẩu.
– Chi phí phòng trừ và thay giống sạch bệnh tăng cao, lợi nhuận giảm mạnh.
Tác động toàn diện
– Bệnh ảnh hưởng từ lá, thân đến củ.
– Làm cây suy yếu, thiệt hại kinh tế lớn cho bà con.
– Nhận biết sớm và xử lý kịp thời là chìa khóa hạn chế tổn thất.
5. Biện pháp phòng trừ bệnh khảm lá khoai tây
5.1. Biện pháp canh tác
– Chọn giống khoai tây sạch bệnh, có nguồn gốc rõ ràng.
– Luân canh với cây trồng khác họ để cắt nguồn virus.
– Vệ sinh đồng ruộng, dọn sạch tàn dư cây trồng sau thu hoạch.
– Nhổ bỏ cây bệnh sớm, tiêu hủy đúng cách để tránh lây lan.
5.2. Biện pháp sinh học
– Tận dụng thiên địch như bọ rùa, ong ký sinh để khống chế rệp.
– Dùng chế phẩm sinh học giúp cây tăng sức đề kháng, chống chịu virus tốt hơn.
5.3. Biện pháp hóa học
– Phun thuốc trừ rệp, rầy môi giới truyền bệnh ngay khi phát hiện.
– Có thể sử dụng các hoạt chất phổ biến trong danh mục như: Imidacloprid, Thiamethoxam, Abamectin…
– Phun đúng liều lượng, luân phiên hoạt chất để tránh kháng thuốc.
*Lưu ý:
– Kết hợp đồng bộ nhiều biện pháp để đạt hiệu quả cao.
– Kiểm tra vườn thường xuyên, đặc biệt giai đoạn cây con và ra lá non.
– Chủ động phòng hơn chữa, vì virus rất khó tiêu diệt hoàn toàn.
5. Câu hỏi thường gặp về bệnh khảm lá khoai tây
1. Bệnh khảm lá khoai tây có trị dứt điểm được không?
--> Không. Virus gây bệnh chưa có thuốc đặc trị. Bà con chỉ có thể phòng ngừa và hạn chế lây lan bằng giống sạch bệnh, quản lý rệp và vệ sinh đồng ruộng.
2. Dùng thuốc BVTV có diệt được virus khảm không?
--> Thuốc BVTV không diệt được virus. Tuy nhiên, có thể dùng thuốc trừ rệp, rầy để ngăn côn trùng môi giới truyền bệnh.
3. Làm sao nhận biết sớm bệnh khảm lá trên khoai tây?
--> Quan sát lá non: nếu thấy khảm vàng, xoăn, méo hoặc cuộn tròn thì cần kiểm tra ngay.
Bệnh khảm lá khoai tây là mối nguy hiểm lớn đối với bà con trồng khoai, bởi không chỉ làm cây suy yếu mà còn gây giảm năng suất nghiêm trọng. Dù hiện nay chưa có thuốc đặc trị virus, nhưng bà con hoàn toàn có thể hạn chế thiệt hại bằng cách dùng giống sạch bệnh, quản lý tốt rệp môi giới, kết hợp biện pháp canh tác và hóa học hợp lý. Chủ động phòng ngừa sớm, kiểm tra vườn thường xuyên chính là chìa khóa giúp bảo vệ mùa vụ, giữ năng suất ổn định và nâng cao hiệu quả kinh tế.
LIÊN HỆ TƯ VẤN MIỄN PHÍ
TỔNG KHOZ – PHÂN BÓN CHÍNH HÃNG, GIÁ RẺ
Địa chỉ: Số 68, Nguyễn Huệ, Phường Sài Gòn, TP.HCM
Hotline Kinh Doanh: 0856.77.66.99 – Hotline Kỹ Thuật: 085555.99.44
Trang web: Tổng KhoZ
Email: tongkhoz@gmail.com
Facebook: Tổng KhoZ
