Ruồi đục trái bí đao là dịch hại nguy hiểm, gây thiệt hại lớn trong mùa mưa nắng xen kẽ. Ruồi trưởng thành đẻ trứng vào trái non, ấu trùng nở ra đục phần thịt trái khiến quả bị thối, rụng sớm và mất giá trị thương phẩm. Bệnh xuất hiện phổ biến ở các vùng trồng bí đao tập trung, đặc biệt khi thời tiết nóng ẩm. Bài viết này, Tổng Kho Z sẽ giúp bà con nhận biết sớm, hiểu rõ nguyên nhân và chọn đúng biện pháp phòng trừ ruồi đục trái hiệu quả – bảo vệ vụ mùa, giữ trái đẹp và năng suất cao.
1. Thông tin chung về ruồi đục trái bí đao
Ruồi đục trái bí đao có tên khoa học là Bactrocera cucurbitae, thuộc họ Tephritidae, bộ Diptera. Đây là loài côn trùng nhỏ nhưng gây hại nghiêm trọng cho các loại cây họ bầu bí như bí đao, bầu, mướp, dưa leo.
Ruồi trưởng thành có màu vàng cam, thân dài khoảng 5–8 mm, cánh trong suốt và chuyển màu ánh vàng khi già. Con cái thường lớn hơn con đực, có kim đẻ trứng dài dùng để châm vào vỏ trái non.
- Vòng đời của ruồi đục trái kéo dài từ 30–60 ngày, gồm bốn giai đoạn: trứng – dòi – nhộng – trưởng thành.
- Trứng: Hình thon dài như hạt gạo, màu trắng sữa. Sau 1–2 ngày sẽ chuyển vàng nhạt và nở thành dòi.
- Sâu non (dòi): Không chân, đầu nhọn, đuôi tù. Chúng ăn phần thịt trái, khiến trái bị méo, nhũn và thối rụng. Giai đoạn này kéo dài 8–10 ngày.
- Nhộng: Khi đủ lớn, dòi rơi xuống đất hóa nhộng. Nhộng màu nâu vàng, nằm ở tầng đất nông (2–3 cm). Sau 7–10 ngày, chúng vũ hóa thành ruồi.
- Trưởng thành: Ruồi cái bắt đầu đẻ trứng sau 2–3 ngày nở. Mỗi con đẻ hàng trăm trứng trong suốt vòng đời.
Ruồi đục trái sinh sản nhanh, hoạt động mạnh trong mùa mưa ấm và độ ẩm cao, đặc biệt khi vườn rậm rạp, ít ánh sáng. Nếu không phòng trừ sớm, chúng có thể gây thất thu nặng nề cho vườn bí đao.
2. Dấu hiệu nhận biết ruồi đục trái bí đao
- Khi ruồi đục trái tấn công, trái bí đao thường xuất hiện những vết châm nhỏ li ti trên vỏ.
- Các vết châm này lõm nhẹ, có thể thấy bằng mắt thường, thường tập trung ở phần giữa hoặc đầu trái.
- Sau khi đẻ trứng, ấu trùng nở ra và đục vào thịt trái, tạo đường hầm nhỏ bên trong.
- Trái bị đục sẽ tiết nhựa màu vàng hoặc trắng đục ở vết chích.
- Sau 2–3 ngày, vết chích ngả nâu sẫm, trái bắt đầu mềm và ủ rũ.
- Bên trong, thịt trái bị hư, thối nhũn, có mùi khó chịu.
- Trường hợp nặng, trái rụng sớm, không thể tiêu thụ hay xuất bán.
- Khi bóp nhẹ, có thể thấy dòi trắng nhỏ bò bên trong trái.
- Dấu hiệu thường xuất hiện rõ khi trái đạt kích thước bằng nắm tay trở lên.
3. Hậu quả khi bí đao bị ruồi đục trái gây hại
- Khi ruồi đục trái tấn công, trái bí đao bị hư hỏng nặng, khó phát triển bình thường.
- Vết đục làm thịt trái thối nhũn, có mùi hôi, trái nhanh rụng.
- Trái bị thối rữa không thể tiêu thụ hoặc xuất bán, gây thiệt hại lớn cho bà con.
- Sâu non bên trong trái ăn phần thịt mềm, khiến ruột rỗng và dễ nhiễm nấm, vi khuẩn.
- Nếu không xử lý sớm, tỷ lệ trái hư có thể lên đến 50–70%.
- Ruồi đục trái phát sinh liên tục trong mùa mưa, dễ gây thiệt hại hàng loạt.
- Vườn bị nhiễm nặng sẽ giảm năng suất và chất lượng quả rõ rệt.
- Ngoài ra, ruồi còn lây lan nhanh sang các cây khác họ bầu bí, làm hư nhiều diện tích cùng lúc.
- Phát hiện sớm và kiểm soát kịp thời là yếu tố quan trọng giúp bảo vệ vụ mùa.
4. Biện pháp phòng trừ ruồi đục trái bí đao
4.1. Biện pháp canh tác – sinh học
Vệ sinh đồng ruộng thường xuyên, thu gom và tiêu hủy trái bị đục, thối hoặc rụng.
Cày xới và phơi đất 7–10 ngày sau thu hoạch để diệt nhộng còn trong đất.
Bao trái bí đao non bằng túi giấy hoặc túi nilon chuyên dụng giúp hạn chế ruồi đẻ trứng.
Trồng xen cây xua đuổi ruồi như húng quế, sả, cúc vạn thọ quanh vườn.
Dùng bẫy pheromone hoặc bẫy protein thủy phân để thu hút và diệt ruồi trưởng thành.
Bón phân cân đối, tăng kali và canxi giúp vỏ trái dày, cứng, khó bị chích.
Khi ruồi mới xuất hiện, có thể phun chế phẩm sinh học chứa Spinosad hoặc Matrine để giảm mật độ ruồi.
4.2. Biện pháp hóa học – đặc trị ruồi đục trái bí đao
Dùng thuốc lưu dẫn và có tác động xông hơi, hiệu quả với ruồi trưởng thành và ấu trùng. Nên luân phiên hoạt chất để hạn chế kháng thuốc.
Một số hoạt chất hiệu quả gồm:
- Spinosad – diệt ruồi trưởng thành nhanh, nguồn gốc sinh học.
- Abamectin – diệt ấu trùng non trong trái.
- Lambda-cyhalothrin – tác động tiếp xúc, diệt ruồi nhanh.
- Chlorpyrifos Methyl + Cypermethrin – hiệu quả kép, diệt ruồi mạnh.
- Emamectin Benzoate – ngăn ấu trùng nở và lan rộng.
4.3. Lưu ý khi sử dụng thuốc
- Không phun thuốc trực tiếp lên trái sắp thu hoạch.
- Ngưng phun 10–14 ngày trước khi thu hoạch để đảm bảo an toàn thực phẩm.
- Đeo đồ bảo hộ, găng tay, khẩu trang khi pha và phun thuốc.
- Sau khi phun, rửa sạch dụng cụ và tay chân, tránh ô nhiễm nguồn nước.
Ruồi đục trái bí đao là đối tượng gây hại nguy hiểm, xuất hiện nhiều trong mùa mưa ấm. Nếu không kiểm soát sớm, chúng làm trái thối, rụng và giảm năng suất nghiêm trọng. Bà con nên kết hợp biện pháp canh tác, sinh học và hóa học hợp lý để diệt trừ ruồi hiệu quả, an toàn cho cây trồng.
LIÊN HỆ TƯ VẤN MIỄN PHÍ
TỔNG KHOZ – PHÂN BÓN CHÍNH HÃNG, GIÁ TỐT
Địa chỉ: 246 Nguyễn Kim Cương, Tân Thạnh Đông, Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh
Hotline Kinh Doanh: 0856.77.66.99 – Hotline Kỹ Thuật: 085555.99.44
Trang web: Tổng KhoZ
Email: tongkhoz@gmail.com
Facebook: Tổng KhoZ
