Bệnh lở cổ rễ trên dưa lưới là một trong những bệnh nguy hiểm nhất ở giai đoạn cây con và đầu sinh trưởng, khiến cây teo gốc, héo rũ và chết hàng loạt. Bệnh thường xuất hiện trong điều kiện đất ẩm, thoát nước kém hoặc bón thừa đạm, tạo môi trường thuận lợi cho nấm tấn công. Bài viết này, Tổng Kho Z sẽ giúp bà con nhận biết nguyên nhân, triệu chứng và biện pháp phòng trị bệnh lở cổ rễ dưa lưới hiệu quả, giúp cây ra rễ khỏe, sinh trưởng tốt và đạt năng suất cao.
1. Thông tin chung về bệnh lở cổ rễ trên dưa lưới
- Tên gọi: Lở cổ rễ, thối gốc, chết rạp cây con, héo rũ.
- Tác nhân: Rhizoctonia solani, Fusarium spp., Pythium spp., Phytophthora spp.
- Cây bị hại: Dưa lưới, dưa leo, dưa hấu, cà chua, ớt, đậu, chanh leo…
Bệnh lở cổ rễ là bệnh nấm đất phổ biến, gây chết cây hàng loạt, nhất là ở giai đoạn cây con. Bệnh phát triển mạnh khi đất ẩm, thoát nước kém hoặc mùa mưa kéo dài, khiến cây yếu, năng suất giảm mạnh.
1.1. Đặc điểm và điều kiện phát triển
- Nấm Rhizoctonia solani: Sợi nấm trắng, sau chuyển nâu đen, sống lâu trong đất.
- Fusarium, Pythium: Gây thối gốc, thối rễ, làm cây héo nhanh.
- Lây lan: Qua đất, nước tưới, tàn dư cây bệnh.
- Phát triển mạnh: Ở nhiệt độ 25–30°C, ẩm độ cao 70–90%, đặc biệt trong mùa mưa.
Nguy cơ tăng cao: Khi bón thừa đạm, đất không xử lý, hoặc trồng liên tục đất cũ.
2. Biểu hiện gây hại của bệnh lở cổ rễ trên dưa lưới
Trên cây con
- Cổ rễ gần mặt đất xuất hiện vết thâm đen nhỏ, sau lan rộng và chuyển sang nâu đậm hoặc nâu đen.
- Mô bị thối nhũn, teo tóp, khiến thân cây yếu và dễ ngã rạp.
- Cây héo rũ dù đất vẫn ẩm, lá ban đầu xanh tươi nhưng nhanh chóng vàng rồi chết chỉ sau 1–2 ngày.
- Rễ bị thối, chuyển vàng nâu, giòn dễ gãy, cây chậm phát triển hoặc chết hàng loạt trong vườn ươm.
Trên cây trưởng thành
- Gốc thân sát mặt đất có vết lõm màu nâu hoặc nâu đỏ, vỏ bong tróc, lộ lõi gỗ thâm đen.
- Lá vàng dần từ gốc lên ngọn, khô héo, rụng sớm; cây yếu, ra hoa và trái kém.
- Quả thường nhỏ, méo, kém chất lượng do cây mất khả năng hút dinh dưỡng.
- Khi ẩm cao, quanh gốc xuất hiện tơ nấm trắng hoặc hạch nấm nâu vàng, lan nhanh ra đất xung quanh.
Dấu hiệu lây lan
- Bệnh lan qua nước tưới, đất bám trên dụng cụ, hoặc tàn dư cây bệnh.
- Vết bệnh là cửa ngõ cho vi khuẩn và nấm khác xâm nhập, gây thối rễ, thối quả.
- Cây bệnh nặng có thể chết hàng loạt, nhất là trong vườn trồng liên tục, không luân canh.
3. Tác hại của bệnh lở cổ rễ trên dưa lưới
Làm suy yếu cây trồng
- Nấm phá hủy cổ rễ, khiến cây mất khả năng hút nước và dinh dưỡng.
- Thân, rễ bị thối làm cây héo rũ, chậm phát triển và dễ chết.
- Vết bệnh là cửa ngõ cho vi khuẩn, nấm khác xâm nhập, gây thối gốc, thối quả.
- Cây con thường chết hàng loạt, còn cây lớn thì yếu, giảm ra hoa và đậu trái.
Giảm năng suất và chất lượng
- Tỷ lệ chết có thể tới 50–80%, nhất là trong vườn ươm hoặc đất nhiễm bệnh nặng.
- Trái nhỏ, méo, nứt vỏ, vị nhạt, không đạt tiêu chuẩn thương phẩm.
- Giảm năng suất 30–60%, ảnh hưởng lớn đến lợi nhuận và chi phí tái trồng.
- Nấm dễ lây lan toàn vườn, nếu không xử lý sớm có thể mất trắng vụ mùa.
Bệnh lở cổ rễ không chỉ gây hại cây con mà còn đe dọa toàn bộ vụ trồng, bà con cần phát hiện sớm và phòng ngừa chủ động.
4. Biện pháp phòng và trị bệnh lở cổ rễ trên dưa lưới
4.1. Biện pháp canh tác
- Làm đất kỹ, xử lý bằng vôi bột hoặc Trichoderma trước khi trồng 10–15 ngày.
- Lên luống cao, thoát nước tốt, tránh ngập úng gốc trong mùa mưa.
- Trồng mật độ hợp lý, giữ vườn thông thoáng để giảm ẩm độ.
- Luân canh cây khác họ (bắp, đậu, hành) giúp cắt mầm bệnh trong đất.
- Không trồng liên tục đất cũ, nhất là đất từng nhiễm nấm.
- Tưới nhỏ giọt, không tưới phun trực tiếp lên gốc.
- Bón phân cân đối, hạn chế đạm, bổ sung Canxi, Bo, Silic giúp thân cứng khỏe.
- Vệ sinh dụng cụ trồng, khay ươm, tránh mang mầm bệnh từ vụ trước.
4.2. Biện pháp sinh học
- Dùng Trichoderma spp. trộn với phân hoặc đất trước khi gieo trồng.
- Tưới định kỳ chế phẩm Bacillus subtilis quanh gốc để ức chế nấm hại.
- Bón phân hữu cơ hoai mục kết hợp vi sinh Sataka để cải tạo đất.
- Sau khi cây bị bệnh nhẹ, tưới ROOTER-Z hoặc VITAMIN-Z giúp cây nhanh phục hồi.
- Duy trì pH đất từ 6.0–6.5, hạn chế nấm phát triển.
4.3. Biện pháp hóa học
- Khi bệnh mới chớm, tưới hoặc phun gốc thuốc có hoạt chất: Metalaxyl, Mancozeb, Kasugamycin, Validamycin, Copper Oxychloride,….
- Tưới quanh gốc ướt đều, lặp lại sau 5–7 ngày nếu bệnh còn xuất hiện.
4.4. Lưu ý khi phòng bệnh
- Không dùng lại đất cũ, đặc biệt nếu đã nhiễm bệnh.
- Giữ đất thoáng khí, không để ẩm kéo dài.
- Dừng phun thuốc trước thu hoạch 10 ngày.
- Sau khi xử lý, bổ sung phân phục hồi giúp cây ra rễ mới và xanh lại nhanh.
Bệnh lở cổ rễ trên dưa lưới là mối nguy lớn ở giai đoạn cây con và đầu sinh trưởng, có thể khiến nhà vườn mất trắng nếu không phòng sớm. Bà con nên xử lý đất kỹ, giữ vườn khô thoáng, bón phân cân đối và bổ sung hữu cơ – vi sinh định kỳ để ngăn bệnh tái phát. Khi phát hiện sớm, nên tưới thuốc đặc trị kết hợp ROOTER-Z hoặc VITAMIN-Z giúp cây phục hồi nhanh, ra rễ khỏe, lá xanh dày trở lại.
LIÊN HỆ TƯ VẤN MIỄN PHÍ
TỔNG KHOZ – PHÂN BÓN CHÍNH HÃNG, GIÁ TỐT
Địa chỉ: 246 Nguyễn Kim Cương, Tân Thạnh Đông, Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh
Hotline Kinh Doanh: 0856.77.66.99 – Hotline Kỹ Thuật: 085555.99.44
Trang web: Tổng KhoZ
Email: tongkhoz@gmail.com
Facebook: Tổng KhoZ
