Sâu đục thân mình trắng (Xylotrechus quadripes) là loài sâu hại nguy hiểm nhất trên cây cà phê. Chúng đục sâu vào thân và cành, phá hủy mạch dẫn khiến cây héo rũ, khô cành và có thể chết toàn bộ nếu không xử lý sớm. Bài viết này, Tổng Kho Z sẽ giúp bà con nhận biết sớm dấu hiệu sâu đục thân mình trắng cà phê, hiểu rõ nguyên nhân gây hại và áp dụng biện pháp phòng trừ hiệu quả – bền vững để bảo vệ năng suất và tuổi thọ vườn cây.
1. Thông tin chung về sâu đục thân mình trắng cà phê
- Tên thường gọi: Sâu đục thân mình trắng
- Tên khoa học: Xylotrechus quadripes
- Họ: Cerambycidae (Họ xén tóc)
- Bộ: Coleoptera (Bộ cánh cứng)
- Cây ký chủ chính: Cà phê, chè, ca cao, keo, bơ,…
Sâu đục thân mình trắng là loài côn trùng nguy hiểm thuộc họ xén tóc, gây hại mạnh cho cây cà phê. Con trưởng thành đẻ trứng vào các vết nứt của vỏ thân hoặc cành, thường tập trung ở phần thân gỗ. Sau khi nở, sâu non đục sâu vào gỗ, tạo đường hầm quanh mạch dẫn, làm thân cây bị nghẽn dinh dưỡng.
Khi sắp hóa nhộng, sâu đục ra gần sát vỏ, đùn phân và mùn gỗ ra ngoài. Cửa lỗ thường được bịt kín bằng tơ và mùn, chỉ để lại dấu vết nhỏ hình tròn.
2. Đặc điểm hình thái và vòng đời
- Sâu trưởng thành: Màu xanh đen, mình cứng, trên lưng có vệt trắng hình chữ X, chiều dài khoảng 1,2–1,5 cm.
- Sâu non: Màu trắng ngà, không có chân, cơ thể chia nhiều đốt rõ ràng, dài khoảng 2–2,5 cm.
- Trứng: Hình bầu dục, màu trắng sữa, đẻ rải rác quanh kẽ nứt vỏ thân hoặc gốc cành.
- Nhộng: Màu vàng nhạt, nằm trong đường đục của sâu non.
- Vòng đời: Kéo dài 126–211 ngày, tùy điều kiện thời tiết và độ ẩm.
Sâu đục thân mình trắng phá hoại nghiêm trọng phần thân gỗ, làm cây cà phê héo khô, chết cành hoặc chết toàn thân nếu không phát hiện sớm.
3. Biểu hiện gây hại của sâu đục thân mình trắng cà phê
Sâu đục thân mình trắng gây hại quanh năm, nhưng thường mạnh vào tháng 4–5 và tháng 10–11, nhất là khi trời nóng, khô và có nhiều ánh sáng.
- Lá phía trên ngọn bị vàng héo, trong khi các lá phía dưới vẫn xanh tốt.
- Trên thân xuất hiện lỗ đục nhỏ đường kính 2–3 mm, có bột gỗ và phân sâu đùn ra ngoài.
- Vỏ thân nứt nẻ, phồng nhẹ, có thể thấy rõ đường hầm chạy quanh thân.
- Cây mọc nhiều chồi thân, biểu hiện cây đang suy yếu.
- Chẻ dọc thân thấy rãnh sâu đục quanh mạch gỗ, bên trong có sâu non màu trắng ngà.
- Cây bị hại dễ gãy gục tại vị trí có lỗ đục, nhất là trong mùa mưa hoặc gió mạnh.
- Sâu non đục sâu vào phần gỗ, phá hủy mạch dẫn làm cây không vận chuyển được nước và dinh dưỡng.
- Sâu đục đến đâu đùn phân đến đó, đường hầm được bịt kín bởi mùn gỗ và tơ.
Lưu ý: Khi thấy dấu hiệu lá ngọn vàng, thân nứt và có bột gỗ, bà con nên kiểm tra ngay vết đục để xử lý sớm, tránh sâu phát triển và lan rộng ra cả vườn.
4. Tác hại của sâu đục thân mình trắng cà phê
Sâu đục thân mình trắng là đối tượng gây hại nghiêm trọng, làm suy yếu nhanh sức sống và năng suất cây cà phê.
Ảnh hưởng đến sức khỏe và sinh trưởng của cây
- Sâu non đục vào thân, phá hủy mạch dẫn, cản trở quá trình vận chuyển nước và dinh dưỡng.
- Lá phía trên vàng héo, lá phía dưới vẫn xanh, cây phát triển không đều.
- Cành bị héo rũ, khô dần, cây mọc thêm nhiều chồi yếu, giảm khả năng sinh trưởng.
- Các vết nứt và lỗ đục tạo điều kiện cho nấm và vi khuẩn xâm nhập, khiến cây càng dễ chết.
- Khi bị tấn công nặng, cây gãy gục tại vị trí lỗ đục, nhất là trong mùa mưa hoặc gió mạnh.
Giảm năng suất và chất lượng hạt
- Cây bị sâu đục thường không ra hoa, đậu quả kém, quả nhỏ và lép nhiều.=
- Dinh dưỡng không lên được phần ngọn, làm giảm năng suất 30–70%.
- Hạt cà phê kém chất lượng, dễ bị khô đen hoặc mất mùi vị sau chế biến.
- Cành, thân và trái bị hư, khiến bà con phải tốn thêm chi phí cắt tỉa, tiêu hủy và phòng trị.
- Nếu không xử lý sớm, sâu lan nhanh toàn vườn, có thể gây chết hàng loạt cây cà phê.
5. Biện pháp phòng trừ sâu đục thân mình trắng cà phê
Sâu đục thân mình trắng rất khó diệt nếu phát hiện muộn. Bà con cần kết hợp đồng bộ nhiều biện pháp, lấy phòng là chính – trị đúng thời điểm để đạt hiệu quả cao.
5.1. Biện pháp canh tác
- Tỉa cành tạo tán hợp lý, giúp vườn thông thoáng, ánh sáng chiếu đều, hạn chế nơi trú ẩn của sâu.
- Cắt bỏ và đốt tiêu hủy thân, cành bị sâu đục, tránh lây lan sang cây khác.
- Vệ sinh vườn sau thu hoạch, dọn sạch cành khô, gốc mục và tàn dư thực vật.
- Bón phân cân đối, giúp cây khỏe mạnh, tăng sức đề kháng tự nhiên.
- Không trồng quá dày, giữ khoảng cách hợp lý để giảm ẩm độ và tăng lưu thông không khí.
5.2. Biện pháp sinh học và cơ học
- Sử dụng nấm ký sinh như Beauveria bassiana hoặc Metarhizium anisopliae để tiêu diệt sâu non.
- Duy trì thiên địch tự nhiên (kiến, ong ký sinh) để kiểm soát mật độ sâu.
- Dùng bẫy pheromone hoặc bẫy ánh sáng vào đầu mùa mưa để bắt bọ trưởng thành.
- Thường xuyên kiểm tra thân cây, phát hiện sớm lỗ đục, dùng dây thép nhỏ xuyên vào diệt sâu non.
- Có thể bơm dung dịch thuốc trừ sâu sinh học vào lỗ đục và bít lại bằng đất sét để tiêu diệt sâu bên trong.
5.3. Biện pháp hóa học
- Áp dụng khi mật độ sâu cao hoặc lan rộng toàn vườn.
- Phun kỹ phần thân và cành gốc, nơi sâu đẻ trứng và đục phá mạnh.
- Hoạt chất khuyến cáo: Abamectin, Imidacloprid, Lambda-cyhalothrin, Chlorfenapyr, Indoxacarb,…
- Phun sáng sớm hoặc chiều mát, tránh mưa, nắng gắt, và luân phiên hoạt chất để tránh kháng thuốc.
Sâu đục thân mình trắng là dịch hại nguy hiểm, có thể làm giảm nghiêm trọng năng suất và tuổi thọ cây cà phê nếu không được phòng trừ kịp thời. Việc phát hiện sớm và xử lý đúng kỹ thuật là yếu tố quyết định để kiểm soát hiệu quả loài sâu này. Bà con nên kết hợp biện pháp canh tác, sinh học và hóa học hợp lý, thường xuyên vệ sinh vườn, tỉa cành, tiêu hủy cành bị sâu đục và phun phòng đúng thời điểm.
LIÊN HỆ TƯ VẤN MIỄN PHÍ
TỔNG KHOZ – PHÂN BÓN CHÍNH HÃNG, GIÁ TỐT
Địa chỉ: 246 Nguyễn Kim Cương, Tân Thạnh Đông, Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh
Hotline Kinh Doanh: 0856.77.66.99 – Hotline Kỹ Thuật: 085555.99.44
Trang web: Tổng KhoZ
Email: tongkhoz@gmail.com
Facebook: Tổng KhoZ
