Rầy mềm hại dưa leo là một trong những dịch hại nguy hiểm, tấn công lá và đọt non, làm cây còi cọc, ra hoa kém và giảm năng suất. Không chỉ gây hại trực tiếp, rầy mềm còn truyền virus xoăn lá, khảm lá khiến dưa leo mất giá trị thương phẩm. Bài viết này, Tổng Kho Z sẽ giúp bà con nhận biết sớm và áp dụng biện pháp phòng trừ rầy mềm hiệu quả, bảo vệ vườn dưa xanh tốt, cho năng suất cao.
1. Đặc điểm của rầy mềm hại dưa leo
1.1. Tên gọi và phân loại
– Tên khoa học: Aphis gossypii Glover.
– Tên thường gọi: rầy mềm, rệp muội, rầy nhớt.
– Phân loại: Họ Aphididae, bộ Hemiptera, phân bộ Homoptera.
– Cây ký chủ: Dưa leo, bầu, bí, dưa hấu, cà chua, ớt, bông vải và nhiều loại rau màu khác.
1.2. Vòng đời
Thành trùng:
– Kích thước nhỏ, dài 1–2 mm, thân mềm.
– Màu sắc thay đổi: xanh đậm, vàng nhạt hoặc đen.
– Một số có lớp sáp trắng phủ ngoài.
– Có 2 dạng: không cánh (1,2–1,8 mm) và có cánh (cánh trong suốt, bụng vàng nhạt hoặc xanh).
– Thường sống tập trung ở lá non, ngọn, hoa và quả non.
– Di chuyển chậm, gây hại bằng cách chích hút nhựa.
– Sinh sản đơn tính, mỗi con cái đẻ 5–10 con/ngày.
– Trung bình một đời đẻ 50–100 con, tuổi thọ 15–20 ngày.
Trứng:
– Hiếm gặp do sinh sản đơn tính.
– Nếu có, trứng nhỏ, màu vàng nhạt, thường rải rác ở mặt dưới lá.
Ấu trùng:
– Mới nở màu vàng nhạt, sau chuyển xanh hoặc nâu.
– Hình giọt nước, dài 0,5–1 mm.
– Ngay sau khi nở đã chích hút nhựa cây.
– Tập trung chủ yếu ở lá non, ngọn và hoa.
– Phát triển qua 4 tuổi, kéo dài 4–7 ngày.
Vòng đời:
– Hoàn thành trong 7–10 ngày ở 25–30°C.
– Trong điều kiện nóng ẩm, vòng đời rút ngắn hơn.
– Một năm có thể phát sinh 20–30 lứa.
– Mật độ thường cao vào mùa khô.
– Ở miền Nam: rộ từ tháng 12–4, miền Bắc: 3–6.
1.3. Đặc điểm sinh học:
– Thích tập trung ở lá non, ngọn, hoa giàu nhựa cây.
– Tiết dịch mật ngọt, thu hút kiến và nấm bồ hóng (Capnodium).
– Là môi giới truyền virus CMV và WMV, gây bệnh khảm lá, chùn ngọn.
2. Triệu chứng nhận biết rầy mềm hại dưa leo
Trên lá:
– Lá non xoăn lại, mép cong lên, nhăn nhúm và dần vàng úa.
– Mặt dưới lá có rầy tập trung thành cụm, màu xanh hoặc nâu đen.
– Lá phủ lớp mốc đen do nấm bồ hóng phát triển trên dịch mật.
Trên ngọn:
– Ngọn chùn lại, lá non bó chặt, giòn và dễ gãy.
– Cây còi cọc, sinh trưởng chậm, ảnh hưởng rõ ở giai đoạn cây con.
Trên hoa và quả:
– Hoa rụng nhiều, tỷ lệ đậu quả thấp.
– Quả non méo mó, nhỏ, dễ rụng sớm.
– Khi nhiễm virus CMV, lá có đốm khảm vàng.
– Quả biến dạng, sần sùi, chất lượng kém.
Nhận biết rầy mềm:
– Rầy nhỏ 1–2 mm, màu xanh hoặc nâu, bám mặt dưới lá non.
– Lá có dịch mật dính và mốc đen.
– Dùng kính lúp thấy rầy di chuyển chậm, tập trung ở gân lá và ngọn.
3. Tác hại rầy mềm hại dưa leo
Tác hại trực tiếp:
– Giảm năng suất: Rầy chích hút làm lá xoăn, ngọn chùn, năng suất giảm 20–50% khi mật số cao.
– Giảm chất lượng: Quả nhỏ, méo, sần sùi, mất giá trị thương phẩm.
– Cây suy yếu: Cây chậm lớn, giảm khả năng ra hoa và đậu quả.
Tác hại gián tiếp:
– Truyền bệnh virus: Rầy là vector chính của CMV và WMV, gây khảm lá, chùn ngọn, quả dị dạng.
– Nấm bồ hóng: Dịch mật của rầy tạo môi trường cho nấm Capnodium phát triển, phủ đen lá, cản quang hợp.
– Thu hút kiến: Mật ngọt thu hút kiến, giúp rầy lây lan nhanh hơn.
Kinh tế:
– Ở vùng chuyên canh như Lâm Đồng, Đồng Nai, Hà Nội, rầy mềm gây thiệt hại hàng chục tỷ mỗi năm.
– Năng suất giảm, chi phí phòng trừ tăng, sản phẩm mất giá trị thương mại.
4. Biện pháp phòng trừ rầy mềm hại dưa leo
4.1. Biện pháp canh tác
– Trồng mật độ hợp lý, giữ ruộng thông thoáng, hạn chế ẩm độ cao.
– Luân canh cây trồng, không trồng dưa leo liên tục nhiều vụ.
– Dọn sạch cỏ dại, tàn dư cây bệnh để giảm nơi trú ẩn.
– Sử dụng giống khỏe, tăng cường phân hữu cơ, vi sinh để cây chống chịu tốt.
4.2. Biện pháp sinh học
– Bảo vệ thiên địch: bọ rùa, bọ xít bắt mồi, ong ký sinh.
– Dùng chế phẩm sinh học như dầu neem, nấm xanh, nấm trắng.
– Hạn chế lạm dụng thuốc hóa học để duy trì cân bằng sinh thái.
4.3. Biện pháp hóa học
– Phun thuốc khi mật số cao, ưu tiên giai đoạn cây con và ra hoa.
– Luân phiên hoạt chất để tránh kháng: Imidacloprid, Pymetrozine, Dinotefuran, Buprofezin…
– Trong danh mục Tổng Kho Z có nhiều sản phẩm chứa các hoạt chất này.
– Tuân thủ liều lượng, thời gian cách ly, đảm bảo an toàn cho người dùng và nông sản.
5. Câu hỏi thường gặp về rầy mềm hại dưa leo
1. Rầy mềm hại dưa leo xuất hiện mạnh khi nào?
--> Rầy thường phát sinh nhiều vào mùa khô, khí hậu mát ẩm, ruộng trồng dày.
2. Rầy mềm gây hại nặng nhất ở giai đoạn nào?
--> Cây con và giai đoạn ra hoa – đậu quả, vì lúc này lá non và ngọn dễ bị tấn công.
3. Rầy mềm có truyền bệnh virus không?
--> Có. Chúng là môi giới chính truyền bệnh khảm lá (CMV, WMV), làm cây chùn ngọn, quả dị dạng.
Rầy mềm hại dưa leo là dịch hại nguy hiểm, không chỉ làm cây còi cọc, giảm năng suất mà còn truyền bệnh virus nguy hại. Nếu không kiểm soát kịp thời, rầy mềm có thể gây thiệt hại lớn về kinh tế và chất lượng nông sản.
LIÊN HỆ TƯ VẤN MIỄN PHÍ
TỔNG KHOZ – PHÂN BÓN CHÍNH HÃNG, GIÁ RẺ
Địa chỉ: Số 68, Nguyễn Huệ, Phường Sài Gòn, TP.HCM
Hotline Kinh Doanh: 0856.77.66.99 – Hotline Kỹ Thuật: 085555.99.44
Trang web: Tổng KhoZ
Email: tongkhoz@gmail.com
Facebook: Tổng KhoZ
