Ruồi đục trái hại khổ qua là một trong những dịch hại nguy hiểm nhất, thường tấn công trực tiếp vào quả non, khiến trái bị thối, rụng hàng loạt và mất giá trị thương phẩm. Nếu không phòng trừ kịp thời, loại côn trùng này có thể làm giảm năng suất từ 30–70%. Bài viết này, Tổng Kho Z sẽ cùng bà con tìm hiểu nguyên nhân, triệu chứng và biện pháp phòng trừ ruồi đục trái hiệu quả để bảo vệ vườn khổ qua xanh tốt, cho năng suất ổn định.
1. Thông tin chung về ruồi đục trái hại khổ qua
– Tên khoa học: Bactrocera cucurbitae (Coquillett), thuộc họ Tephritidae, bộ Diptera. Đây là loài ruồi chuyên hại các cây họ bầu bí, trong đó có khổ qua.
Đặc điểm hình thái:
– Thành trùng: Dài 6–9 mm, màu vàng nâu đỏ, ngực có vân vàng, đầu hình bán cầu có sáu chấm đen. Cánh dài 1,3 mm, trong suốt. Ruồi cái có vòi dài để chích trứng vào vỏ trái.
– Trứng: Hình hạt gạo, dài 1 mm, màu trắng sữa, khi sắp nở chuyển vàng nhạt. Trứng thường được đẻ trong thịt trái hoặc dưới vỏ. Thời gian ủ 2–5 ngày.
– Ấu trùng (dòi): Khi mới nở dài 1,5 mm, phát triển đầy đủ dài 6–8 mm, màu trắng ngà. Miệng có móc đen cứng, đục thành đường hầm trong trái.
– Nhộng: Hình trứng, dài 5–7 mm, màu vàng nâu, thường nằm trong đất ở độ sâu 3–7 cm. Thời gian nhộng 7–12 ngày.
– Vòng đời: Kéo dài 20–40 ngày, gồm 4 giai đoạn: trứng (1–2 ngày), dòi (5–10 ngày), nhộng (7–12 ngày), trưởng thành (1–3 tháng). Mỗi con cái có thể đẻ hơn 100 trứng.
Điều kiện phát sinh:
– Ruồi phát triển mạnh ở nhiệt độ 25–30°C, ẩm độ trên 80%.
– Môi trường vườn rậm rạp, nhiều tàn dư trái bệnh tạo nơi trú ẩn cho ruồi.
– Ruồi hoạt động mạnh vào sáng sớm và chiều mát, đẻ trứng liên tục khi cây ra hoa và trái non.
2. Biểu hiện của ruồi đục trái trên khổ qua
2.1. Vị trí gây hại
– Ruồi tấn công chủ yếu ở hoa và trái.
– Trái non vàng, thối; hoa bị hại giảm khả năng đậu trái.
– Trái già và chín thường chứa nhiều dòi trắng, hư hỏng nặng.
– Khi dịch bùng phát, trái rụng hàng loạt, cây chỉ cho trái nhỏ.
– Cả vườn khổ qua suy kiệt, khó phục hồi nếu không xử lý sớm.
2.2. Triệu chứng cụ thể
– Giai đoạn đầu: Trái non có vết chích nhỏ, vàng nhẹ. Hoa ít đậu quả, dòi mới nở ăn phần thịt trái.
– Suy giảm chất lượng: Trái chậm lớn, nhiều trái rụng sớm. Nếu không xử lý, dòi lan ra trái chín, gây hại nặng.
– Giai đoạn dịch tiến triển: Trái vàng tươi, mềm, chứa nhiều dòi. Bổ ra thấy dòi trắng động đậy, trái thối hoàn toàn. Dòi chui ra đất hóa nhộng, khiến vườn tàn tạ.
– Cây suy yếu: Trái rụng hết, hoa ra kém, năng suất giảm mạnh sau vài tuần. Ruồi tiếp tục đẻ trứng, dịch hại kéo dài liên tục.
2.3. Ảnh hưởng lâu dài
– Trái mất giá trị: Trái thối, chứa dòi, không thể bán, gây thiệt hại kinh tế lớn.
– Nguồn bệnh lưu tồn: Nếu không tiêu hủy, ruồi tồn tại sang vụ sau, làm giảm năng suất kéo dài.
– Lan rộng nhanh: Ruồi phát tán mạnh, gây hại diện rộng, nông dân dễ thất thu nghiêm trọng.
3. Hậu quả do ruồi đục trái trên khổ qua
Ảnh hưởng đến cây trồng
– Trái hư hỏng, rụng sớm: Dòi ăn thịt trái, làm trái non rụng, trái chín thối, mất hoàn toàn giá trị thương phẩm.
– Cây suy yếu: Mất nhiều trái khiến cây kém quang hợp, ra hoa ít, sinh trưởng còi cọc, khó phục hồi nếu ruồi gây hại liên tục.
– Dễ nhiễm bệnh khác: Vết chích là cửa ngõ cho nấm, vi khuẩn xâm nhập, gây thán thư, thối quả, khiến cây dễ chết và thiệt hại nặng hơn.
Ảnh hưởng đến năng suất và kinh tế
– Nguy cơ mất trắng: Khi ruồi bùng phát, cả vườn khổ qua có thể mất trái, người trồng thất thu nghiêm trọng, nhất là vùng chuyên canh.
– Giảm hiệu quả kinh tế: Trái hư hỏng không bán được, hoặc bán giá thấp, khiến nông dân không thu hồi vốn đầu tư.
– Chi phí xử lý tăng: Nông dân phải chi nhiều cho thuốc, bẫy dính, công chăm sóc. Tuy nhiên, ruồi phát triển mạnh rất khó tiêu diệt hoàn toàn.
4. Biện pháp phòng trừ ruồi đục trái hại khổ qua
4.1. Biện pháp canh tác
– Trồng đúng mật độ, làm giàn thoáng, hạn chế nơi ruồi trú ẩn.
– Bao trái bằng túi giấy hoặc túi nilon đục lỗ khi trái còn non.
– Thu gom và tiêu hủy trái rụng, trái bị đục để cắt nguồn lây.
– Làm đất kỹ, cày xới sau thu hoạch để diệt nhộng trong đất.
– Luân canh cây khác ngoài họ bầu bí nhằm giảm mật số ruồi.
4.2. Biện pháp sinh học
– Dùng bẫy pheromone hoặc bẫy protein thủy phân để dẫn dụ ruồi trưởng thành.
– Bảo tồn thiên địch tự nhiên như ong ký sinh, nhện, kiến vàng.
– Bón phân hữu cơ hoai mục kết hợp chế phẩm vi sinh giúp cây khỏe mạnh, tăng sức chống chịu.
4.3. Biện pháp hóa học
– Dùng mồi bả có pha thuốc trừ sâu sinh học, hạn chế phun toàn bộ ruộng.
– Hoạt chất hiệu quả: Spinosad, Abamectin, Cypermethrin, Lambda-cyhalothrin,….
– Nguyên tắc: Phun đúng liều, luân phiên hoạt chất, ưu tiên phun bả mồi để bảo vệ thiên địch.
5. Câu hỏi thường gặp về ruồi đục trái khổ qua
1. Ruồi đục trái thường phát sinh mạnh vào thời điểm nào?
→ Thường bùng phát vào mùa mưa, khi ẩm độ trên 80% và nhiệt độ 25–30°C.
2. Làm sao nhận biết sớm ruồi đục trái?
→ Trái non có vết chích nhỏ màu nâu, sau đó vàng nhũn. Bổ ra thấy dòi trắng bên trong.
3. Ruồi đục trái gây hại khác gì so với sâu đục trái?
→ Ruồi làm trái mềm nhũn, chứa dòi, còn sâu đục trái tạo đường hầm và tơ dính trong quả.
Ruồi đục trái là một trong những dịch hại nguy hiểm nhất trên cây khổ qua. Chúng tấn công trực tiếp vào hoa và trái, khiến trái non rụng sớm, trái già thối hỏng, làm mất giá trị thương phẩm và gây thất thu nặng nề cho bà con. Nếu không phòng trừ kịp thời, ruồi có thể khiến cả vườn khổ qua mất trắng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến kinh tế.
LIÊN HỆ TƯ VẤN MIỄN PHÍ
TỔNG KHOZ – PHÂN BÓN CHÍNH HÃNG, GIÁ RẺ
Địa chỉ: Số 68, Nguyễn Huệ, Phường Sài Gòn, TP.HCM
Hotline Kinh Doanh: 0856.77.66.99 – Hotline Kỹ Thuật: 085555.99.44
Trang web: Tổng KhoZ
Email: tongkhoz@gmail.com
Facebook: Tổng KhoZ
