Rầy mềm hại khổ qua là một trong những dịch hại phổ biến, gây ảnh hưởng nặng nề đến sự sinh trưởng và năng suất. Chúng tập trung chích hút nhựa ở lá non, chồi, hoa và cả trái non, khiến cây còi cọc, hoa rụng và trái dị dạng. Bài viết này, Tổng Kho Z sẽ cùng bà con tìm hiểu đặc điểm, tác hại và biện pháp phòng trừ hiệu quả để bảo vệ vườn khổ qua xanh tốt, năng suất ổn định.
1. Tác nhân gây hại – Rầy mềm hại khổ qua
– Tên khoa học: Aphis gossypii, thuộc họ Aphididae, bộ Cánh nửa (Hemiptera). Đây là loài rầy mềm phổ biến gây hại nhiều loại cây trồng, đặc biệt là khổ qua, dưa leo, ớt, bầu bí.
– Đặc điểm hình thái: Cơ thể nhỏ, dài 1–2 mm, màu xanh nhạt, vàng nhạt hoặc đen. Thân mềm, hình quả lê, có dạng cánh dài và không cánh.
– Vòng đời: Ngắn, chỉ 7–10 ngày, sinh sản nhanh bằng cả hình thức hữu tính và vô tính. Một con cái có thể sinh hàng chục rầy non, mật số tăng đột biến chỉ sau vài ngày.
– Tập tính gây hại: Rầy mềm tập trung ở mặt dưới lá non, chồi non, hoa và cả trái non. Chúng dùng vòi chích hút nhựa, làm lá xoăn, chồi chùn lại, hoa rụng và trái dị dạng.
– Khả năng lan truyền: Rầy mềm di chuyển theo gió, kiến tha đi hoặc lan từ cây này sang cây khác. Đặc biệt, chúng là môi giới truyền các bệnh virus nguy hiểm như khảm lá, xoăn ngọn, gây thiệt hại lớn cho người trồng.
2. Triệu chứng của rầy mềm hại khổ qua
– Trên lá: Lá non bị chích hút nhựa nên quăn queo, vàng úa và rụng sớm. Mặt lá thường có dịch ngọt (mật rầy), tạo điều kiện cho nấm bồ hóng phát triển, phủ lớp muội đen.
– Trên chồi non: Đọt non cong queo, sinh trưởng kém, không vươn dài được, cây còi cọc.
– Trên quả: Quả non dễ rụng hàng loạt, quả lớn phát triển kém, méo mó, ít hạt, chất lượng thương phẩm thấp.
– Dấu hiệu đặc trưng: Rầy mềm rất nhỏ, dài 1–2 mm, có màu xanh nhạt hoặc đen. Chúng thường tụ tập thành từng đám ở mặt dưới lá và chồi non.
– Giai đoạn nặng: Khi mật số cao, có thể làm 30–50% số cây bị hại, khiến năng suất giảm rõ rệt.
3. Tác hại của rầy mềm hại khổ qua
– Giảm năng suất: Rầy mềm gây thất thu từ 30–50%, mức độ nặng hơn trên giống khổ qua rừng.
– Ảnh hưởng chất lượng: Quả phát triển nhỏ, ít hạt, méo mó, không đạt tiêu chuẩn thương phẩm.
– Tăng chi phí sản xuất: Người trồng phải tốn thêm chi phí thuốc BVTV và công chăm sóc, làm tăng giá thành.
– Lây lan nhanh: Rầy mềm dễ phát tán theo gió hoặc kiến, nhanh chóng gây hại diện rộng nếu không kiểm soát.
4. Biện pháp phòng trừ rầy mềm hại khổ qua
4.1. Biện pháp canh tác
– Gieo trồng đúng mật độ, giữ vườn thông thoáng, hạn chế ẩm thấp.
– Thường xuyên tỉa bỏ lá già, cành bệnh, dọn sạch cỏ dại quanh vườn.
– Luân canh với cây trồng khác họ để cắt nguồn lây bệnh.
– Sử dụng bẫy dính màu vàng để giám sát và giảm mật số rầy.
– Thu gom, tiêu hủy cây và lá bị hại nặng để hạn chế lây lan.
4.2. Biện pháp sinh học
– Bảo tồn và phát triển thiên địch: bọ rùa, bọ xít bắt mồi, ong ký sinh.
– Sử dụng chế phẩm thảo mộc như neem, tỏi, ớt, gừng để xua đuổi rầy.
– Bón phân hữu cơ hoai mục, bổ sung trung – vi lượng giúp cây khỏe, tăng sức đề kháng.
– Kết hợp chế phẩm vi sinh để cải thiện đất, giảm môi trường thuận lợi cho rầy phát triển.
4.3. Biện pháp hóa học
– Khi mật độ rầy cao, phun thuốc BVTV chuyên trị rầy mềm.
– Hoạt chất khuyến cáo: Imidacloprid, Thiamethoxam, Pymetrozine, Dinotefuran,….
– Phun đúng liều lượng, luân phiên hoạt chất, tránh lạm dụng để giảm nguy cơ kháng thuốc.
5. Câu hỏi thường gặp về rầy mềm hại khổ qua
1. Rầy mềm thường xuất hiện nhiều vào thời điểm nào?
→ Rầy mềm bùng phát mạnh vào mùa mưa, thời tiết mát ẩm, mật độ tăng rất nhanh.
2. Rầy mềm gây hại phần nào của cây khổ qua?
→ Chủ yếu ở lá non, chồi non, hoa và trái non, khiến cây còi cọc, năng suất giảm.
3. Rầy mềm có truyền bệnh cho khổ qua không?
→ Có. Chúng là môi giới truyền virus khảm lá, xoăn ngọn rất nguy hiểm.
Rầy mềm là một trong những dịch hại nguy hiểm nhất trên cây khổ qua. Chúng không chỉ hút nhựa làm cây còi cọc, lá xoăn vàng, hoa và trái non rụng, mà còn là môi giới truyền virus khảm lá, xoăn ngọn, gây thiệt hại nặng nề. Nếu không phòng trừ kịp thời, rầy mềm có thể làm giảm năng suất tới 30–50%, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả kinh tế của bà con.
LIÊN HỆ TƯ VẤN MIỄN PHÍ
TỔNG KHOZ – PHÂN BÓN CHÍNH HÃNG, GIÁ RẺ
Địa chỉ: Số 68, Nguyễn Huệ, Phường Sài Gòn, TP.HCM
Hotline Kinh Doanh: 0856.77.66.99 – Hotline Kỹ Thuật: 085555.99.44
Trang web: Tổng KhoZ
Email: tongkhoz@gmail.com
Facebook: Tổng KhoZ
