Sầu riêng bị rệp sáp là một trong những vấn đề gây thiệt hại nặng trong giai đoạn ra bông và nuôi trái. Rệp sáp bám chặt trên lá, đọt non, cuống hoa và trái, hút nhựa khiến cây suy yếu, lá vàng, trái chậm lớn và dễ rụng. Nếu không xử lý kịp, chúng còn làm trái đen sạm, giảm giá trị thương phẩm. Bài viết này, Tổng Kho Z sẽ giúp bà con nhận biết sớm dấu hiệu rệp sáp, hiểu rõ nguyên nhân và hướng dẫn cách phòng trị hiệu quả bằng biện pháp sinh học, an toàn cho cây và người sử dụng.
1. Thông tin về rệp sáp hại sầu riêng
Tên thường gọi: Rệp sáp, rệp sáp phấn, rệp sáp giả
Tên khoa học: Planococcus citri
Đặc điểm chung: Rệp sáp là côn trùng nhỏ, cơ thể hình bầu dục dài khoảng 3–5 mm, màu xám nhạt hoặc hồng nhạt. Toàn thân được bao phủ bởi lớp sáp trắng, giúp chúng khó bị tiêu diệt khi phun thuốc thông thường. Rệp sáp thường sống thành từng cụm, bám chặt ở thân, lá non, đọt, cuống hoa và trái sầu riêng. Chúng di chuyển chậm, sinh sản nhanh, gây hại liên tục quanh năm.
Đặc điểm hình thái:
Rệp sáp trưởng thành dài khoảng 3 mm, màu hồng hoặc vàng nhạt, có nhiều sợi tua nhỏ quanh mép cơ thể.
- Con cái không có cánh, lột xác 3 lần rồi đẻ trứng và chết.
- Con đực nhỏ hơn, có cánh, lột xác 4 lần rồi trưởng thành.
- Rệp non có màu nhạt, thân trơn, chưa phủ sáp trắng, thường tập trung ở chồi non và trái non.
Rệp sáp gây hại bằng cách hút nhựa, tiết dịch mật tạo điều kiện cho nấm bồ hóng phát triển, khiến lá vàng, trái nhỏ, biến dạng và giảm chất lượng thương phẩm.
2. Biểu hiện của rệp sáp đối với cây sầu riêng
Ở giai đoạn đầu, rệp sáp xuất hiện dưới dạng phấn trắng trên lá, hoa hoặc quả. Đây là lớp sáp do rệp non tiết ra, giúp chúng ẩn nấp và khó bị phát hiện. Khi mật độ rệp tăng cao, lá non bắt đầu co lại, héo úa và rụng sớm. Cây yếu dần, lá mất màu xanh tự nhiên và kém sức sống.
Trên thân và lá xuất hiện dịch nhầy dính, là chất do rệp tiết ra khi hút nhựa. Dịch này làm giảm khả năng quang hợp và khiến cây suy yếu. Nếu rệp tấn công trái non, quả sẽ ngừng phát triển hoặc rụng sớm. Với trái lớn, rệp gây nứt vỏ, thối phần vỏ, ảnh hưởng nghiêm trọng đến giá trị thương phẩm.
3. Tác hại của rệp sáp đối với cây sầu riêng
3.1. Gây thoái hoá và suy yếu toàn cây
Rệp sáp tấn công trên hoa, lá, cành và quả khiến cây thiếu dinh dưỡng nghiêm trọng. Khi bị hút nhựa lâu ngày, cây sầu riêng giảm sức sống, thoái hoá nhanh và năng suất giảm rõ rệt.
- Trên bông: Rệp bám vào cuống hoa làm teo tóp, bông vàng héo và dễ rụng. Nếu xâm nhập sâu vào hoa, phấn bị khô, hạt kém phát triển, tỷ lệ đậu trái giảm mạnh.
- Trên trái non: Khi sầu rêng bị rệp sáp tấn công, trái xuất hiện hiện tượng gai to gai nhỏ không đều, vỏ sần sùi, méo mó và thường bị rụng sớm.
- Trên trái lớn: Rệp hút nhựa, tiết dịch ngọt thu hút nấm bồ hóng. Vỏ trái bị phủ lớp muội đen, trái biến dạng, mất thẩm mỹ và giảm giá trị thương mại. Trái nặng bệnh còn bị sượng múi hoặc lép hạt.
3.2. Gây hại nghiêm trọng đến hệ thống rễ
Rệp sáp thường tấn công rễ non, tạo điều kiện cho nấm và tuyến trùng xâm nhập. Rễ yếu, khó hấp thu dinh dưỡng khiến lá vàng úa từ gốc lên ngọn, cây sinh trưởng kém, trái nhỏ và hạt lép. Ở mật độ cao, chúng chích hút liên tục làm phù rễ, đứt mạch dẫn, gây thối rễ và xì mủ. Khi đã nhiễm nặng, cây rất khó phục hồi, thậm chí chết khô hàng loạt.
3.3. Gây mất cân bằng sinh thái
Rệp sáp sinh sản nhanh, bùng phát số lượng lớn làm mất cân bằng trong vườn. Chúng cạnh tranh thức ăn, ảnh hưởng đến các côn trùng có ích. Việc bà con sử dụng thuốc hóa học mạnh để diệt rệp có thể làm chết thiên địch, khiến rệp tái bùng phát mạnh hơn.
3.4. Gây thiệt hại kinh tế nặng nề
Sầu riêng là cây có giá trị thương phẩm cao, nên khi sầu riêng bị rệp sáp hại, năng suất và chất lượng giảm rõ rệt. Trái xấu mã, khó tiêu thụ, giá bán thấp, ảnh hưởng lớn đến lợi nhuận. Nếu không kiểm soát sớm, rệp sáp có thể khiến nông hộ mất trắng mùa vụ, thiệt hại hàng chục triệu đồng mỗi hecta.
4. Cách phòng trị rệp sáp hại sầu riêng
4.1. Cách trị rệp sáp hại sầu riêng
Khi phát hiện sầu riêng bị rệp sáp, bà con không nên phun thuốc hóa học ngay, tránh làm chết côn trùng có ích và khiến rệp lan nhanh hơn.
- Dùng thuốc sinh học: Ưu tiên chế phẩm sinh học hoặc nấm đối kháng như Trichoderma giúp diệt rệp an toàn, phục hồi cây nhanh. Phun định kỳ 7–10 ngày/lần vào sáng sớm hoặc chiều mát.
- Tận dụng thiên địch: Bảo tồn bọ rùa, nhện, ong ký sinh để kiểm soát rệp tự nhiên. Không nuôi kiến vì chúng giúp rệp lan rộng.
- Diệt kiến để ngăn rệp lây lan: Phun hoặc rải thuốc có hoạt chất Dinotefuran, Thiamethoxam,… kết hợp vệ sinh sạch cỏ dại và lá mục quanh gốc.
- Dùng biện pháp thủ công: Với vườn nhỏ, có thể lau sạch rệp bằng khăn ướt hoặc bàn chải mềm, pha thêm xà phòng loãng hoặc dầu khoáng để tăng hiệu quả.
- Phun thuốc khi mật độ cao: Khi rệp nhiều, dùng thuốc có hoạt chất Spirotetramat, Thiamethoxam, Acetamiprid,…. kết hợp dầu khoáng hoặc chất bám dính. Phun sáng sớm, tránh nắng gắt.
- Trồng cây xua rệp: Trồng xen bạc hà, tỏi, cà chua quanh vườn giúp xua rệp tự nhiên và cân bằng sinh thái.
4.2. Cách phòng ngừa rệp sáp hại sầu riêng
- Không trồng xen cây dễ thu hút rệp như cà phê, ổi, bơ, tiêu.
- Giữ vườn thông thoáng, cắt tỉa cành sâu bệnh, cành khuất trong tán.
- Duy trì độ ẩm ổn định, tưới nước sáng sớm, kết hợp bón phân hữu cơ Bud Go-Z, Rooter-Z để cây khỏe, tăng sức đề kháng.
- Dọn cỏ và tiêu diệt kiến, nơi trú ngụ của rệp quanh gốc.
- Bảo vệ các côn trùng có ích như bọ rùa, nhện, ong ký sinh.
- Phun phòng định kỳ 15–20 ngày/lần, đặc biệt giai đoạn ra hoa, sau xổ nhụy và khi trái non.
- Dùng thuốc phòng có hoạt chất Spirotetramat, Emamectin Benzoate hoặc Acetamiprid, kết hợp dầu khoáng để ngăn rệp phát triển trở lại.
5. Câu hỏi thường gặp (FAQ) về rệp sáp hại sầu riêng
1. Rệp sáp xuất hiện lúc nào nhiều nhất?
--> Thường vào mùa khô, giai đoạn ra hoa và nuôi trái.
2. Vì sao trị hoài không hết?
--> Do chưa diệt kiến, phun không đều hoặc rệp đã kháng thuốc.
3. Dấu hiệu nhận biết sớm?
--> Có phấn trắng, dịch nhầy trên lá, hoa, trái; lá non co lại, trái nhỏ chậm lớn.
Rệp sáp là đối tượng gây hại nguy hiểm trên sầu riêng, đặc biệt trong mùa khô và giai đoạn nuôi trái. Nếu không kiểm soát kịp thời, chúng làm cây suy yếu, trái xấu mã và giảm năng suất rõ rệt. Để bảo vệ vườn sầu riêng, bà con nên kết hợp biện pháp sinh học, diệt kiến, duy trì độ ẩm và bón phân hữu cơ định kỳ.
LIÊN HỆ TƯ VẤN MIỄN PHÍ
TỔNG KHOZ – PHÂN BÓN CHÍNH HÃNG, GIÁ RẺ
Địa chỉ: 246 Nguyễn KIm Cương, Tân Thạnh Đông, Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh
Hotline Kinh Doanh: 0856.77.66.99 – Hotline Kỹ Thuật: 085555.99.44
Trang web: Tổng KhoZ
Email: tongkhoz@gmail.com
Facebook: Tổng KhoZ
