Sầu riêng bị tuyến trùng là một trong những nguyên nhân chính khiến cây yếu, lá vàng, rụng trái và giảm năng suất nghiêm trọng. Tuyến trùng tấn công rễ, làm rễ sưng phồng, thối và mất khả năng hút dinh dưỡng. Nếu không xử lý sớm, cây có thể suy kiệt và chết dần. Bài viết này, Tổng Kho Z sẽ giúp bà con nhận biết dấu hiệu sầu riêng bị tuyến trùng, hiểu rõ tác hại và hướng dẫn cách phòng trị an toàn, hiệu quả để bảo vệ bộ rễ, giúp cây phục hồi nhanh và phát triển bền vững.
1. Khái niệm về bệnh tuyến trùng rễ sầu riêng
Bệnh tuyến trùng rễ sầu riêng là một trong những bệnh phổ biến và nguy hiểm nhất trên cây sầu riêng. Tác nhân gây bệnh là tuyến trùng ký sinh – sinh vật cực nhỏ thuộc nhóm giun tròn, dài chỉ khoảng 0,5–2 mm, mắt thường không thể nhìn thấy.
Tuyến trùng tấn công trực tiếp vào hệ thống rễ, chích hút dịch và phá hủy mô rễ, khiến rễ sưng phồng, thối, giảm khả năng hút nước và dinh dưỡng. Khi bị tuyến trùng xâm nhập, cây sầu riêng sinh trưởng chậm, lá vàng rụng, đọt yếu và trái nhỏ, chất lượng giảm rõ rệt.
Bệnh thường phát triển mạnh trong điều kiện đất ẩm, thoát nước kém hoặc ở vườn trồng lâu năm chưa được cải tạo. Tuyến trùng lây lan nhanh qua nước tưới, dụng cụ canh tác hoặc qua các vết thương nhỏ trên rễ do côn trùng, nấm khuẩn gây ra.
Nếu không phát hiện và xử lý sớm, tuyến trùng có thể làm cây suy kiệt dần, thậm chí chết rải rác trong vườn, gây thiệt hại lớn về năng suất và chi phí phục hồi.
2. Nguyên nhân khiến sầu riêng bị tuyến trùng rễ
Rễ yếu, thối hoặc bị tổn thương:
- Tuyến trùng thường xâm nhập qua các vết thương ở rễ do sâu bệnh hoặc côn trùng gây ra. Khi mô rễ bị hư hại, cây dễ nhiễm bệnh, giảm sức chống chịu và nhanh suy yếu.
Sử dụng phân bón sai cách:
- Bón quá nhiều phân hóa học, đặc biệt là phân đạm, làm rễ dễ nứt gãy và giảm sức đề kháng. Việc bón sai liều hoặc không đúng thời điểm cũng khiến môi trường đất mất cân bằng, tạo điều kiện cho tuyến trùng phát triển.
Thiếu nước, độ ẩm thấp:
- Khi đất khô cằn, thiếu nước, cây không đủ sức hấp thu dinh dưỡng. Rễ yếu, mất sức sống sẽ trở thành “điểm yếu” để tuyến trùng dễ dàng xâm nhập và phá hại.
Đất trồng nhiễm bệnh, không xử lý kỹ:
- Trồng sầu riêng trên nền đất đã nhiễm tuyến trùng hoặc nấm khuẩn là nguyên nhân phổ biến. Đất chưa được xử lý, không luân canh lâu năm sẽ tích tụ mầm bệnh, khiến cây bị tấn công ngay từ giai đoạn đầu.
Tổng hợp lại, cây sầu riêng bị tuyến trùng chủ yếu do rễ yếu, đất nhiễm bệnh, canh tác sai kỹ thuật và mất cân bằng dinh dưỡng. Phòng ngừa từ sớm là cách tốt nhất giúp cây khỏe mạnh và bền rễ lâu dài.
3. Triệu chứng của bệnh tuyến trùng rễ sầu riêng
Bệnh tuyến trùng rễ sầu riêng thể hiện rõ trên thân, lá và rễ. Nhận biết sớm giúp bà con xử lý kịp thời, tránh cây suy yếu và giảm năng suất.
Triệu chứng trên thân cây
- Cây bị tuyến trùng tấn công thường sinh trưởng chậm, còi cọc và yếu sức. Phần thân có thể biến dạng, phình to ở gốc và thon dần phía trên, khiến cây dễ ngã đổ.
- Thân cây đôi khi bị héo rũ, cong vẹo, giảm khả năng đứng vững. Các nhánh có đốt ngắn, phân lóng sát nhau, khiến tán cây thưa, lá nhỏ và thưa thớt.
Triệu chứng trên lá
- Lá là phần dễ quan sát nhất khi cây bị bệnh. Ban đầu, lá chuyển màu vàng nhạt, sau đó xuất hiện đốm nâu, đen hoặc đỏ.
- Lá có thể biến dạng, co rút, méo mó, bề mặt nhăn nheo, gân lá nổi rõ. Khi bệnh nặng, lá khô giòn và rụng sớm, làm giảm khả năng quang hợp, khiến cây nhanh suy kiệt.
Triệu chứng trên rễ
- Rễ là nơi tuyến trùng gây hại mạnh nhất. Rễ bị thối nâu hoặc đen, mất độ đàn hồi, dễ gãy khi cầm.
- Khi cắt ngang rễ, có thể thấy vết sần hoặc u phồng do tuyến trùng chích hút. Rễ tơ ít, không phát triển, cây hấp thu kém và dễ bị héo.
- Trường hợp nặng, rễ bị phân tách khỏi thân, cây mất điểm tựa, dễ đổ ngã hoặc chết dần.
Tuyến trùng gây hại từ dưới rễ, nhưng biểu hiện rõ nhất là lá vàng, cây còi cọc và rụng sớm — dấu hiệu bà con cần chú ý để xử lý kịp thời.
4. Biện pháp phòng trừ bệnh tuyến trùng rễ sầu riêng
4.1. Cách phòng ngừa tuyến trùng
Quản lý độ ẩm:
- Giữ ẩm vừa đủ cho cây, tránh đất quá khô hoặc quá ướt. Độ ẩm cao là điều kiện thuận lợi cho tuyến trùng phát triển. Tưới nước đúng thời điểm, trồng nơi thoáng mát, có che phủ nhẹ để rễ khỏe, đất không nứt nẻ.
Chăm sóc rễ và thân cây:
- Hạn chế làm tổn thương rễ khi làm cỏ, xới đất hoặc cày xới. Kiểm tra thường xuyên tình trạng rễ, xử lý sớm khi thấy thối, sưng hoặc rệp bám. Bảo vệ gốc cây khỏi côn trùng, chuột và nấm bệnh.
Sử dụng phân bón hợp lý:
- Không lạm dụng phân hóa học, nhất là phân đạm. Phân đạm cao làm cây yếu, rễ dễ nứt. Bà con nên dùng phân hữu cơ, phân vi sinh, hoặc ủ phân với Trichoderma để cải tạo đất, tăng sức đề kháng tự nhiên.
Vệ sinh vườn:
- Thu dọn lá rụng, cỏ dại và vỏ cây mục để giảm nguồn bệnh trong đất. Giữ vườn thông thoáng, khô ráo giúp hạn chế nấm, khuẩn và tuyến trùng phát triển.
Trồng xen cây kháng tuyến trùng:
- Trồng xen cây họ đậu, cúc vạn thọ, hoặc cây ruốc cá giúp giảm mật độ tuyến trùng trong đất, cân bằng sinh thái và cải tạo đất tự nhiên.
4.2. Cách trị tuyến trùng rễ sầu riêng
Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật:
- Khi tuyến trùng xuất hiện nhiều, có thể dùng thuốc chứa Abamectin, hoặc Emamectin Benzoate. Chọn thuốc được phép lưu hành, tuân thủ liều lượng và thời gian cách ly. Không lạm dụng để tránh chai đất và kháng thuốc.
Tăng cường dinh dưỡng, phục hồi cây:
- Bổ sung phân hữu cơ, vi lượng, và acid humic giúp cây khỏe và hồi rễ nhanh. Có thể dùng sản phẩm như Rooter-Z, Bud Go-Z để kích thích rễ mới, tăng sức chống chịu tuyến trùng.
Giữ lại một phần cỏ trong vườn:
- Không nên dọn sạch hoàn toàn cỏ gốc. Giữ lớp cỏ thấp để duy trì ẩm, tăng độ tơi xốp đất và tạo môi trường cho vi sinh vật có lợi phát triển. Một số loài cỏ bản địa còn có khả năng ức chế tuyến trùng tự nhiên.
5. Câu hỏi thường gặp (FAQ)
1. Tuyến trùng rễ là gì?
--> Là loài giun tròn siêu nhỏ sống trong đất, tấn công và hút nhựa ở rễ cây.
2. Khi nào tuyến trùng phát triển mạnh nhất?
--> Thường bùng phát vào mùa mưa, khi đất ẩm cao và thoát nước kém.
3. Dấu hiệu sầu riêng bị tuyến trùng là gì?
--> Cây còi cọc, lá vàng, rụng sớm; rễ thối đen, sưng u hoặc gãy rời khỏi thân.
Bệnh tuyến trùng rễ là “kẻ thù thầm lặng” khiến sầu riêng suy yếu, lá vàng, rụng trái và giảm năng suất nghiêm trọng. Tuy nhiên, nếu bà con phát hiện sớm và xử lý đúng cách, cây hoàn toàn có thể phục hồi nhanh. Để kiểm soát hiệu quả, cần duy trì độ ẩm hợp lý, bón phân hữu cơ định kỳ, ủ phân với Trichoderma và vệ sinh vườn sạch bệnh.
LIÊN HỆ TƯ VẤN MIỄN PHÍ
TỔNG KHOZ – PHÂN BÓN CHÍNH HÃNG, GIÁ RẺ
Địa chỉ: 246 Nguyễn KIm Cương, Tân Thạnh Đông, Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh
Hotline Kinh Doanh: 0856.77.66.99 – Hotline Kỹ Thuật: 085555.99.44
Trang web: Tổng KhoZ
Email: tongkhoz@gmail.com
Facebook: Tổng KhoZ
