Rầy mềm hại bí đao là một trong những đối tượng gây hại phổ biến khiến cây còi cọc, lá quăn xoắn và trái kém phát triển. Loài côn trùng nhỏ này sinh sản nhanh, hút nhựa ở đọt non, truyền virus và làm giảm năng suất nghiêm trọng nếu không được kiểm soát sớm. Bài viết này, Tổng Kho Z sẽ cùng bà con tìm hiểu nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết và hướng dẫn chi tiết cách phòng trị rầy mềm hại bí đao hiệu quả – giúp cây bí phát triển xanh tốt, cho trái đều và năng suất cao suốt vụ mùa.
1. Giới thiệu chung về rầy mềm hại bí đao
Rầy mềm hại bí đao (tên khoa học Aphis gossypii, còn gọi là rệp dưa, rầy nhọt, rầy mật) là loài côn trùng gây hại phổ biến trên các cây họ bầu bí, đậu, dưa leo, ớt, cà chua và nhiều loại cây ăn trái như cam, quýt. Chúng sinh sản nhanh, sống tập trung ở mặt dưới lá non, chồi non và đọt bí đao, hút nhựa khiến cây suy yếu, lá biến dạng, hoa rụng sớm và trái chậm phát triển.
Rầy mềm tồn tại dưới hai dạng: dạng có cánh và dạng không cánh.
- Dạng có cánh dài 1,2–1,8 mm, đầu ngực màu nâu đen, bụng vàng nhạt hoặc xanh nhạt.
- Dạng không cánh dài 1,5–1,9 mm, thân xanh đen hoặc vàng xanh, phủ lớp sáp trắng mịn.
Loài này là ký sinh trùng điển hình, hút nhựa và truyền virus giữa các cây trồng, làm giảm khả năng quang hợp, khiến cây bí đao còi cọc, năng suất giảm mạnh nếu không phòng trị kịp thời.
2. Dấu hiệu và cách thức tấn công của rầy mềm hại bí đao
2.1. Dấu hiệu nhận biết rầy mềm hại bí đao
- Rầy mềm thường tập trung ở mặt dưới lá non, chồi non và đọt bí.
- Khi mật độ cao, rầy lan ra cả hoa và trái, gây hại toàn cây.
- Lá bị rầy tấn công thường quăn lại, nhăn nheo, cong xuống và dễ héo úa.
- Cây bị hút nhựa lâu ngày, mặt lá xuất hiện mốc đen hoặc lớp nấm mốc.
- Hoa bí đao dễ biến dạng, rụng sớm, trái non méo mó, không thể phát triển bình thường.
- Rầy thường xuất hiện nhiều khi thời tiết ấm, độ ẩm cao hoặc bón thừa đạm.
2.2. Cách thức tấn công của rầy mềm
Rầy mềm dùng vòi chích hút nhựa cây, làm lá mất nước và yếu dần. Khi tấn công liên tục, mô lá bị hư, để lại vết thâm đen và cản trở quang hợp. Chúng còn truyền virus gây bệnh, khiến bí đao còi cọc, giảm năng suất rõ rệt. Nếu không xử lý sớm, rầy có thể lan nhanh sang toàn vườn, gây thiệt hại nặng cho bà con.
3. Hậu quả khi bí đao bị rầy mềm gây hại
- Khi bị tấn công, cây bí đao héo khô, quăn lá, chậm phát triển, nếu nặng có thể chết cả dây.
- Cây ra ít hoa, tỷ lệ đậu trái thấp, quả nhỏ và kém chất lượng.
- Chất thải do rầy tiết ra tạo môi trường cho nấm bồ hóng phát triển, làm lá đen và giảm quang hợp.
- Rầy mềm hút nhựa khiến cây suy yếu, dễ nhiễm virus vàng lá, khảm lá.
- Chúng thường bám chặt ở mặt dưới lá, chồi non và đọt non, hút cạn dinh dưỡng cây.
- Khi rầy phát sinh mạnh, cả ruộng bí đao sẽ vàng úa, còi cọc, giảm năng suất nghiêm trọng.
4. Biện pháp phòng trừ rầy mềm hại bí đao
4.1. Biện pháp canh tác – sinh học
- Giữ vườn thông thoáng, tỉa bỏ lá già, tránh nơi trú ẩn của rầy.
- Dọn sạch cỏ dại và cây ký chủ quanh ruộng bí đao.
- Luân canh với cây khác họ như bắp, đậu, rau cải.
- Không bón quá nhiều đạm, tránh làm cây ra nhiều lá non.
- Thường xuyên theo dõi mặt dưới lá để phát hiện sớm rầy.
- Tăng cường thiên địch tự nhiên như bọ rùa, ong ký sinh, nhện bắt mồi.
- Có thể phun chế phẩm sinh học chứa Matrine, Abamectin, Azadirachtin (tinh dầu Neem) giúp kiểm soát rầy nhẹ.
4.2. Biện pháp hóa học – dùng thuốc đặc trị
Khi mật độ rầy cao, cần phun thuốc trừ rầy mềm theo hướng dẫn an toàn. Nên luân phiên hoạt chất để tránh hiện tượng kháng thuốc. Một số hoạt chất hiệu quả như: Abamectin, midacloprid, Thiamethoxam, Profenofos + Thiamethoxam,…..
4.3. Lưu ý khi sử dụng thuốc
- Không pha chung nhiều loại thuốc cùng lúc.
- Ngưng phun trước thu hoạch 7–10 ngày để đảm bảo an toàn.
- Mang đồ bảo hộ, khẩu trang, găng tay khi pha và phun thuốc.
- Sau khi phun, rửa sạch dụng cụ và tay chân, tránh ô nhiễm môi trường.
Rầy mềm hại bí đao là đối tượng gây hại phổ biến, xuất hiện quanh năm, đặc biệt trong mùa khô ẩm xen kẽ. Nếu không phát hiện và xử lý sớm, chúng sẽ làm cây còi cọc, trái nhỏ, năng suất giảm rõ rệt.
Bà con nên kết hợp biện pháp canh tác – sinh học – hóa học hợp lý, đảm bảo hiệu quả và an toàn cho cây trồng.
LIÊN HỆ TƯ VẤN MIỄN PHÍ
TỔNG KHOZ – PHÂN BÓN CHÍNH HÃNG, GIÁ TỐT
Địa chỉ: 246 Nguyễn Kim Cương, Tân Thạnh Đông, Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh
Hotline Kinh Doanh: 0856.77.66.99 – Hotline Kỹ Thuật: 085555.99.44
Trang web: Tổng KhoZ
Email: tongkhoz@gmail.com
Facebook: Tổng KhoZ
