BỆNH HẠI CÂY LÚA PHỔ BIẾN MÀ BÀ CON CẦN BIẾT

Bệnh hại cây lúa là nỗi lo lớn của nông dân trong mỗi vụ mùa. Những tác nhân như nấm, vi khuẩn hay virus có thể âm thầm gây hại, làm giảm năng suất và chất lượng hạt lúa. Việc hiểu rõ các loại bệnh thường gặp, triệu chứng nhận biết sớm và cách xử lý đúng kỹ thuật sẽ giúp bà con chủ động bảo vệ mùa màng, tránh thất thoát kinh tế. Bài viết này, cùng Tổng KhoZ tìm hiểu chi tiết về những bệnh hại nhé.

1. Nguyên nhân gây bệnh hại trên cây lúa

Bệnh hại cây lúa xuất hiện do nhiều tác nhân:

– Nấm bệnh: Gây ra nhiều loại bệnh nguy hiểm như đạo ôn, khô vẳn, thán thư.

– Vi khuẩn: Gây bệnh bạc lá, thối cổ gié, loét thân lúa.

– Virus: Làm cây biến dạng, chậm phát triển, thường do các loại rầy truyền.

– Môi trường: Ngập úng, nhiệt độ cao, đất nhiễm phèn mặn, canh tác không hợp lý.

Ngoài ra, thói quen sử dụng phân bón không đúng cách, lắm dụng thuốc BVTV hoặc gieo sạ dịch dỏ trong thời điểm không phù hợp cũng làm gia tăng nguy cơ bệnh hại phát sinh.

2. Các loại bệnh hại thường gặp trên cây lúa

2.1 Bệnh đạo ôn

– Tác nhân: Nấm Pyricularia oryzae.

– Triệu chứng: Xuất hiện vởng tròn hình mắt ớt trên lá, dần dần lan xuống thân và cổ bông.

– Thời điểm: Gặp nhiều vào mùa mưa, độ ẩm cao.

– Hậu quả: Giảm tỷ lệ đậu hạt, lúa chít sớm, giảm năng suất nghiêm trọng.

2.2 Bệnh khô vẳn

– Tác nhân: Nấm Rhizoctonia solani.

– Triệu chứng: Xuất hiện vết nổi màu nâu trên lá và thân, thường thấp xuống gần gốc.

– Điều kiện phát triển: Ruộng rậm, thời tiết âm u, độ ẩm cao.

– Tác hại: Cây đổ ngã, hạt lố lem, mất giá trị thương mại.

2.3 Bệnh lem lép hạt

– Tác nhân: Do nấm, vi khuẩn và điều kiện âm ẩm gây ra.

– Biểu hiện: Hạt lúa không đầy, bị lem màu nâu đến, nhẹ, rỗng.

– Tác hại: Giảm năng suất, giá trị lúa thương phẩm bị ảnh hưởng.

2.4 Bệnh bạc lá

– Nguyên nhân: Vi khuẩn Xanthomonas oryzae.

– Triệu chứng: Vùng lá bị bạc từ chân lá lan dần ra cả phiến, rìa lá khô quẮu.

– Lây lan: Qua nước tưới, mưa to, rạy chân nâu truyền.

2.5 Bệnh thán thư

– Tác nhân: Nấm Colletotrichum spp.

– Cây bị hại: Ngoài lúa, còn gặp trên điều, cà phê, đậu tương.

– Triệu chứng: Vết loang trên lá, thân, quả. Ảnh hưởng màu sắc và chất lượng hạt.

2.6 Một số bệnh khác cần lưu ý

– Bệnh vàng lùn, lùn xoắn lá: Do virus gây ra, truyền qua rầy nâu.

– Bệnh đốm sọc vi khuẩn: Hình thành vết đốm nước ban đầu, sau ngả vàng và khô đi.

– Bệnh đen lép hạt: Gây bởi nhiều loại nấm, thường kèm theo lem lép hạt.

3. Cách nhận biết sớm bệnh hại cây lúa

– Quan sát thay đổi bền ngoài: lá về quần, mất màu, đốm lố.

– Kiểm tra ruộng vào sáng sớm hoặc chiều mát.

– Theo dõi độ ẩm, nhiệt độ, mùa vụ gieo sạ.

– Ghi nhận và chúc trình lịch sử bệnh hàng vụ.

– Kiểm tra gốc lúa, bẹ lá, cổ bông – nơi dễ phát sinh triệu chứng đầu tiên.

– Tận dụng máy bay không người lái hoặc ảnh vệ tinh để theo dõi diện rộng nếu có điều kiện.

4. Giải pháp phòng và trị bệnh hại lúa

4.1 Biện pháp canh tác

– Sử dụng giống kháng bệnh.

– Gieo sạ vụ đúng lịch thời vụ.

– Luân canh cây trồng để cách ly nguồn bệnh.

– Giữ ruộng thông thoáng, vôi bổ sung pH đất.

– Bón phân cân đối, tránh thừa đạm.

– Thu gom, tiêu hủy tàn dư cây bệnh sau thu hoạch.

4.2 Biện pháp hóa học

– Sử dụng thuốc trừ bệnh theo đúng liều lượng.

– Xoay đổi hoạt chất thuốc để tránh kháng thuốc.

– Phun đúng thời điểm, tránh phun khi mưa to.

– Ưu tiên thuốc đặc trị, có nguồn gốc rõ ràng, uy tín.

– Tuân thủ nguyên tắc 4 đúng: đúng thuốc, đúng liều, đúng lúc, đúng cách.

4.3 Biện pháp sinh học

– Áp dụng nấm đối kháng Trichoderma, vi sinh vật có lợi.

– Bón phân hữu cơ, khảng sinh sinh học cho đất.

– Sử dụng chế phẩm sinh học từ thảo mộc hoặc vi khuẩn kháng bệnh.

– Tăng cường sử dụng phân bón vi sinh để cải tạo đất và nâng sức đề kháng cho cây lúa.

5. Lưu ý trong quá trình quản lý bệnh hại

– Không lạm dụng thuốc hóa học vì có thể làm suy đất và gây tồn dư.

– Tăng cường tập huấn và tham khảo cán bộ kỹ thuật địa phương.

– Áp dụng công nghệ số trong nông nghiệp: cảnh báo bệnh qua app, giám sát qua thiết bị cảm biến.

– Ghi chép nhật ký sản xuất để theo dõi hiệu quả biện pháp phòng trừ qua các vụ mùa.

Phòng trừ và xử lý bệnh hại cây lúa là nhiệm vụ quan trọng để đảm bảo năng suất và chất lượng lúa. Việc kết hợp nhiều biện pháp từ sinh học, hóa học tới kỹ thuật sẽ tăng hiệu quả phòng ngừa. Nông dân cần thường xuyên theo dõi ruộng, nhận diện dấu hiệu sớm để can thiệp kip thời, giảm thiệt hại tối đa cho vụ mùa. Đồng thời, ứng dụng các công nghệ mới và chia sẻ kinh nghiệm giữa các hộ sản xuất sẽ giúp tăng hiệu quả phòng bệnh bền vững và tiết kiệm chi phí.

LIÊN HỆ TƯ VẤN MIỄN PHÍ

TỔNG KHOZ – PHÂN BÓN CHÍNH HÃNG, GIÁ RẺ
Địa chỉ: 246 Nguyễn Kim Cương, Tân Thạnh Đông, Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh
Hotline Kinh Doanh: 0856.77.66.99 – Hotline Kỹ Thuật: 085555.99.44
Trang web: Tổng KhoZ
Email: tongkhoz@gmail.com
Facebook: Tổng KhoZ